بررسی کامل تفاوت اتاق سرور و دیتاسنتر

در عصر دیجیتال، ستون فقرات عملیات هر سازمانی در زیرساخت فناوری اطلاعات آن نهفته است که عمدتاً در اتاق‌ سرور یا دیتاسنتر قرار دارد. اگرچه این اصطلاحات اغلب به جای یکدیگر استفاده می‌شوند، اما به محیط‌های متمایزی با تفاوت‌های قابل توجه در مقیاس، عملکرد و هدف اشاره دارند. درک این تمایزات برای کسب‌وکارها بسیار مهم است تا در مورد مکان و نحوه ذخیره، پردازش و مدیریت داده‌های ارزشمند خود، تصمیمات آگاهانه‌ای بگیرند. در این مقاله به معرفی اتاق‌ سرور و دیتاسنتر می‌پردازیم و تفاوت‌های این دو را بررسی می‌کنیم. با ادامه این مطلب ما را همراهی کنید.

اتاق سرور چیست؟

اتاق سرور (Server room)، فضایی اختصاصی در یک ساختمان اداری یا سازمان است که سرورهای کامپیوتری و تجهیزات فناوری اطلاعات مرتبط را در خود جای می‌دهد. این اتاق، نقطه مرکزی مدیریت منابع سرور شبکه یک سازمان و زیرساخت فناوری اطلاعات خصوصی آن است. این اتاق‌ها معمولاً کوچک‌تر از 150 متر مربع هستند و در یک ساختمان بزرگ‌تر قرار دارند. سرورها و تجهیزاتی هم که در این اتاق‌ها نگهداری می‌شوند، معمولاً در رده کوچک یا متوسط قرار می‌گیرند.

دیتاسنتر چیست؟

دیتاسنتر (Datacenter) یا مرکز داده یک مرکز تخصصی، ساختمان یا فضای اختصاصی است که سیستم‌های کامپیوتری و اجزای مرتبط، از جمله زیرساخت‌های فناوری اطلاعات را برای ساخت، اجرا و ارائه برنامه‌ها و خدمات، در خود جای می‌دهد. دیتاسنترها معمولاً برای مدیریت طیف وسیعی از سیستم‌های کامپیوتری، سرورها، تجهیزات شبکه و ذخیره‌سازی طراحی شده‌اند. این مراکز دارای یک زیرساخت پیچیده شبکه‌ای، محاسباتی و ذخیره‌سازی برای فراهم کردن دسترسی مشترک به برنامه‌ها و داده‌ها هستند. 

تفاوت اتاق سرور و دیتاسنتر چیست؟

دیتاسنتر و اتاق سرور تفاوت‌های زیادی در زمینه مقیاس، هدف، زیرساخت، سطح خدمات و... با یکدیگر دارند. در ادامه تفاوت‌های کلیدی این دو را بررسی می‌کنیم.

مقیاس و موقعیت مکانی در اتاق سرور و دیتاسنتر

دیتاسنتر: مراکز داده بزرگ‌تر از اتاق سرورها هستند و به گونه‌ای طراحی شده‌اند که در صورت توسعه فعالیت‌ها، همچنان کارکرد داشته باشند. در این مراکز می‌توان هزارن سرور و تاسیسات مشاغل و سازمان‌های متعدد را نگهداری کرد. یک مرکز داده شامل یک یا چند ساختمان اختصاصی، بزرگ و کامل است که به طور خاص برای اسکان و پشتیبانی از مقدار زیادی سخت‌افزار سرور و تجهیزات شبکه طراحی شده‌ و می‌توان آن را در هر مکانی که هدف است و شرایط لازم را دارد، برپا کرد. 

اتاق سرور: اتاق سرور به شکل قابل توجهی کوچک‌تر از دیتاسنتر است و می‌توان تعداد کمی سرور را در آن نگهداری کرد. اتاق سرور معمولا یک فضای مشخص از یک محیط اداری، تاسیسات یا ساختمان بزرگ‌تر است و یک کسب و کار از قبل مالک آن است و برای اهداف دیگر نیز از آن استفاده می‌شود. 

تفاوت در سیستم خنک‌کننده و تهویه

دیتاسنتر: مراکز داده مجهز به سیستم‌های تهویه مطبوع اختصاصی هستند و اغلب از فناوری‌های پیشرفته برای خنک کردن دستگاه ها و محیط استفاده می‌کنند. سیستم‌هایی که قدرت خنک‌کنندگی بالایی دارند و موثرتر از دستگاه‌های تهویه استاندارد هستند. علت این است که در این مراکز دستگاه‌های پرقدرتی وجود دارد که گرمای بسیار زیادی تولید می‌کنند. خنک کردن محیط و متعادل نگه داشتن دما برای حفظ سلامت دستگاه‌ها و جلوگیری از بروز اختلال در عملکرد واجب است. 

اتاق سرور: در این مورد معمولا از سیستم‌های تهویه و خنک‌کننده کلی ساختمان استفاده می‌شود. این سیستم‌ها (HVAC) به طور خاص برای تجهیزات این چنینی طراحی نشده‌اند. به همین دلیل، قدرت زیادی ندارند. معمولا اتاق سرورهای کوچک صرفا به سیستم‌های تهویه و خنک‌کننده معمولی متکی هستند. علت این است که دستگاه‌های زیادی در این اتاق‌ها وجود ندارد که گرمای بسیار زیادی تولید کنند.

امنیت و کنترل دسترسی‌ها

دیتاسنتر: از آنجایی که این مراکز دستگاه‌های بسیار زیادی دارند، امنیت چند لایه‌ای را اعمال می‌کنند. به کارگیری دوربین مداربسته، اتاق کنترل، موانع فیزیکی، سیستم احراز هویت و... برای محافظت از این مراکز ضروری است.اتاق سرور: معمولا امنیت اتاق سرور به امنیت کلی ساختمان بستگی دارد. به همین دلیل، به کارگیری دوربین مداربسته اختصاصی، سیستم احراز هویت برای کنترل ورود و خروج به اتاق، قرار دادن نگهبان و موارد این چنینی به آن سازمان و کسب و کار بستگی دارد و انتخاب بین این موارد اختیاری است.

تفاوت قابلیت اطمینان و افزونگی در دو محیط

دیتاسنتر: این مراکز به دلیل داشتن سیستم‌های اختصاصی برق، تهویه، امنیت و... قابلیت اطمینان بالاتری را ارائه می‌دهند. به همین دلایل هم است که مطمئن‌تر و در دسترس‌تر هستند و بسیار کمتر تحت تاثیر قطع برق، از دست رفتن اطلاعات و... قرار می‌گیرند. اتاق سرور: از آنجایی که سیستم‌های برق و انرژی، بکاپ‌گیری و... سرور روم به اندازه دیتاسنتر قوی نیست، امکان از کار افتادن، سرقت و... وجود دارد. البته احتمال بروز این مشکل کم است زیرا دارندگان اتاق سرور هم به حفظ داده‌ها و تجهیزات خود اهمیت زیادی می‌دهند.

مقیاس‌پذیری و مدیریت

دیتاسنتر: مراکز داده به طور خاص برای مقیاس‌پذیری طراحی شده‌اند و قادر به پذیرش آسان حجم زیادی از دستگاه و داده در آینده هستند. گروه‌هایی که سراغ دیتاسنتر می‌روند روی این ویژگی آن حساب می‌کنند زیرا می‌دانند که قرار است در آینده گسترده‌تر شوند. اداره مراکز داده نیز توسط گروهی از متخصصین حرفه‌ای انجام می‌گردد. 

اتاق سرور: سرور روم قابلیت مقیاس‌پذیری محدودی دارد و نمی‌توان برای رشد قابل توجه روی آن حساب کرد. فضای فیزیکی در کنار سایر تجهیزات محدود است. این اتاق‌ها معمولا توسط یک تیم چندنفره یا فرد واحد مدیریت می‌شوند.

هزینه‌های راه‌اندازی و نگهداری دیتاسنتر و اتاق سرور

دیتاسنتر: به طور کلی هزینه‌های طراحی، ساخت و نگهداری مرکز داده بسیار بیشتر از سرور روم است. ساخت و نگهداری یک مرکز داده سازمانی مستلزم سرمایه‌گذاری اولیه قابل‌توجهی است زیرا هم تعداد دستگاه‌ها بیشتر است و هم تخصصی‌تر و پیچیده‌تر هستند. در عین حال، هزینه مصرف انرژی آن‌ها نیز بسیار بیشتر است. 

اتاق سرور: از آنجایی که میزان تجهیزات سرور روم کمتر است، هزینه‌های طراحی، ساخت، نگهداری، انرژی و... پایین‌تر است. 

پایداری و بهره‌وری انرژی

دیتاسنتر: مراکز داده انرژی بیشتری مصرف می‌کنند. البته سیستم‌های خنک‌کننده، منابع تغذیه برق و... روز به روز پیشرفته‌تر می‌شوند و راهکارهای جدیدی برای کاهش مصرف انرژی طراحی می‌شود. 

اتاق سرور: میزان مصرف انرژی سرور روم به مراتب کم‌تر از دیتاسنتر است. زیرا هم تعداد دستگاه‌ها کمتر است، هم گرمای کمتری تولید می‌شود و امکان تهیه لوازم خنک‌کننده و... بهینه‌تر به دلیل فضای کوچک‌تر، ساده‌تر است. 

هدف و کاربرد

دیتاسنتر: یک Datacenter به عنوان یک مرکز کامل عمل می‌کند. داده‌ها، شبکه‌ها و... کسب و کارها و سازمان‌های متعددی در دیتاسنتر قرار دارد. هدف از ایجاد مرکز داده، پشتیبانی از همین تجهیزات و اطلاعات و فعال نگه داشتن مداوم بخش IT برنامه‌های تجاری و... است. گاهی حتی چندین سازمان و... برای خدمات مشترکی که با یکدیگر ارائه می‌دهند و در راستای پروژه‌های بزرگ‌تر در یک دیتاسنتر واحد فعالیت می‌کنند. 

اتاق سرور: همان طور که پیش‌تر توضیح دادیم هدف از ایجاد اتاق سرور، نگهداری از تجهیزات IT یک اداره، بیزینس کوچک تا متوسط و موارد این چنینی است و برطرف کردن نیازهای داخلی است. 

مزایای استفاده از اتاق سرور

از مزایای اتاق سرور می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کنترل و دسترسی راحتتر به دلیل قرار داشتن در محل
• هزینه کم‌تر به دلیل اندازه کوچک‌تر و زیرساخت ساده‌تر
• امنیت بالا به دلیل نزدیک بودن اتاق به کارکنان و قرار داشتن در ساختمان سازمان و...

معایب استفاده از اتاق سرور

در کنار مزایای ذکر شده، نقاط ضعفی هم وجود دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.

• آسیب‌پذیری‌های محیطی به دلیل مشکلاتی مانند کنترل ناکافی دما، تهویه ناکافی و سطح رطوبت نامتعادل هستند. 
• مقیاس‌پذیری و انعطاف‌پذیری محدود دلیل فضای محدودتر 
• محدودیت بکاپ‌گیری 

چه زمانی اتاق سرور را انتخاب کنیم؟

در صورتی که کسب و کار، گروه، سازمان و... شما شرایط زیر را دارد، بهتر است سرور روم را انتخاب کنید:

• نیازهای داده‌ای کمتر

• محدودیت بودجه
• نیاز به کنترل در محل
• نیازهای محلی خاص مانند عدم امکان استفاده از فناوری ابری یا عدم وجود دیگر منابع برای مدیریت سرور و داده
• انجام عملیاتی که آن چنان حیاتی نیستند
• محدودیت منابع مانند فضای کوچک‌تر

مزایای استفاده از دیتاسنتر

دیتاسنترها مزایای زیادی را ارائه می‌دهند، از جمله:

• امنیت بالا
• دسترسی‌پذیری بالا و فعال بودن همیشگی سرورها و استوریج‌ها
• مقیاس‌پذیری بالا به دلیل فضای زیاد
• افزایش بهره‌وری به دلیل تجهیزات پیشرفته
• سیستم‌های بکاپ گیری بسیار قوی

معایب استفاده از دیتاسنتر

دیتاسنترها هم نقاط ضعفی دارند که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم:

• هزینه‌های اولیه بالا
• مصرف بالای انرژی و تأثیر زیست‌محیطی منفی 
• پیچیدگی و چالش‌های مدیریتی به دلیل گستردگی بالا

چه زمانی یک دیتاسنتر را انتخاب کنیم؟

در صورت نیازمندی‌های زیر توصیه می‌کنیم که دیتاسنتر را برای سازمان یا بیزینس خود انتخاب کنید:

• نیازهای IT بزرگ و پیچیده
• الزامات دسترسی بالا و قابلیت اطمینان
• گسترش بالای فعالیت‌ها در آینده
• نیازهای امنیتی پیشرفته
• محاسبات ابری و مجازی‌سازی
• سروکار داشتن با اطلاعات بسیار حیاتی
• سرمایه‌گذاری استراتژیک
• اهداف خاص تجاری

سخن نهایی

در این مقاله به بررسی تفاوت اتاق سرور و دیتاسنتر پرداختیم. مزایا و معایب هر کدام را بررسی کردیم و توضیح دادیم که در زمان انتخاب میان این 2 چه نکاتی را باید در نظر بگیرید. به طور کلی، مرکز داده و اتاق سرور هدف نسبتا مشابهی را در مقیاسی متفاوت دنبال می‌کنند. هر چه فعالیت حیاتی‌تر، مهم‌تر و گسترده‌تری دارید، بهتر است سراغ دیتاسنتر بروید. اگر نیازهای شما محدود به کسب و کار یا سازمانی کوچک می‌شود، اتاق سرور بیشتر به کارتان می‌آید.