توسعه تسهیل‌گران پرداخت در بازار کشورهای توسعه‌یافته سال‌ها پیش اتفاق افتاده است. پلتفرم و قابلیت‌های پرداختی که در دنیا و مخصوصاً اروپا رایج است، در ایران نیز می‌تواند توسط پرداخت یارها رشد خوبی داشته باشد.
عصر بانک: امضا تفاهم‌نامه پرداخت‌یاری مابین شاپرک و تسکا در تاریخ ۱۶ مهرماه ۱۳۹۷ مصادف با سال‌روز تاسیس تسکا بود، این تفاهم‌نامه بهانه‌ای شد که با فرزاد مقدم، مدیرعامل و مهدی عبادی، مدیر واحد پرداخت تسکا و دبیر انجمن فین‌تک درباره شرکت و مسیر پرداخت‌یار شدن آن گفت‌و‌گو کنیم:
تولد تسکا و ورود به حوزه پرداخت
فرزاد مقدم مدیرعامل تسکا، مجموعه تسکا را در سال ۱۳۹۰ تاسیس نمود، درآن سال فعالیت شرکت با حجم بالایی از تامین تجهیزات جهت شرکت‌های همکار و نیمه دولتی در زمینه تجهیزات پردازشی، ذخیره‌سازی اطلاعات و تجهیزات زیرساخت آغاز شد.
مقدم درباره ورود به فعالیت در حوزه پرداخت گفت: فعالیت تسکا در حوزه پرداخت از سال ۹۳ شروع شد. در آن زمان به علت سابقه فعالیت در بانک‌ها و نیز رشد سریع داده‌ها و تراکنش‌ها در این صنعت این حوزه برای ما بسیار جذاب بود و بانکداران، حوزه فعالیت ما را می‌فهمیدند و پلتفرم ما برایشان جذاب بود.
اواخر سال ۹۳ با مهدی عبادی که در حال حاضر مدیر واحد پرداخت تسکا است، به این نتیجه رسیدیم که واحد پرداخت را راه بیندازیم و این واحد در سال ۹۴ استارت خورد و بعد از بررسی‌های مفصل از شرکت BBPOS که یک شرکت هنگ‌کنگی است، نمایندگی انحصاری محصولات mPOS را دریافت کردیم و در ادامه White Label Application توسط کارشناسان تسکا برای ارتباط با این mPOS تولید شد که این اپلیکیشن زیرساختی است برای تولید اپلیکیشن‌های متفاوت و مورد نیاز بانک‌ها و شرکت‌های ارائه دهنده خدمات پرداخت.
مجوز MPOS و رونمایی از پولام و تسکاپی
مدیرعامل تسکا در ادامه بیان کرد: ما نمی‌توانستیم بدون مجوز mPOS را وارد بازار کنیم و به همین خاطر از طریق یکی از PSPها بعد از دو سال فرایند سخت، در سال ۹۷ موفق به دریافت تائید شاپرک شدیم. در همین بین از دو استارتاپ به نام‌های “پولام” و “تسکا پی” رونمایی کردیم. تسکاپی، پلتفرمی برای ارایه سرویس mPOS است. تسکا پی با ورود به کسب و کار پذیرنده‌‌های خود، به آنها کمک می‌کند تا کسب و کار خود را گسترش دهند. پولام نیز یک PFM است که سرویس‌های تحلیل دیتا ارائه می‌دهد. در این راهکار، در مرحله اول ما به بانک‌ها API ارائه می‌دهیم و بانک‌ها داده هر تراکنشی که انجام می‌شود را در اختیار ما قرار می‌دهند و ما به‌جای پیامک، به مشتریان اعلان می‌فرستیم و رسید الکترونیک تولید می‌کنیم. در مرحله بعدی از طریق API ارائه شده، داده‌های بانک را آنالیز می‌کنیم و تحلیل امتیاز اعتباری، ریسک تسهیلات، موبایل بانک و اینترنت بانک و عملکرد مالی کاربران بانک را به بانک ارائه می‌دهیم.
در ادامه مهدی عبادی، مدیر واحد پرداخت تسکا خاطر نشان کرد: بیشتر بانک‌ها از داده هیچ استفاده‌ای نمی‌کنند، اما پلتفرم پولام علاوه بر اینکه موجب کاهش هزینه شدید در مورد ارسال اعلان می‌شود، روی داده‌ها، تحلیل نیز انجام می‌دهد و بانک می‌تواند از تحلیل آماده استفاده کند. مزیت بعدی، تجمیع داده‌های بانک‌ها در جای دیگر است؛ یعنی اگر بانک خودش تحلیل را انجام دهد، صرفاً داده‌های بانک خودش را تحلیل می‌کند. اما مثلاً در بحث امتیاز اعتباری، نیاز به داده کاربر در بانکهای دیگر نیز هست و ما با راهکار پولام داده‌های آن کاربر در بانکهای دیگر را نیز تحلیل می‌کنیم و در اختیار بانک قرار می‌دهیم
پرداخت‌یار چیست و چرا باید وجود داشته باشد؟
عبادی، دبیر انجمن فین‌تک در جواب به سوال عصربانک درباره دلایل وجودی پرداخت‌یار گفت: شبکه‌های پرداخت در کشورهای مختلف متفاوت هستند اما به نظر من ساختار پرداخت کشور ما بیشتر شبیه ساختار کشور کاناداست. در کانادا مجموعه‌ای از سوئیچ و تعدادی پردازشگر تراکنش وجود دارد که زیر این پردازشگرها تعدادی PSP مشغول به فعالیت هستند. در ایران، پردازشگر تراکنش، شاپرک است و زیر آن PSPها قرار دارند که خدمات پرداخت را ارائه می‌دهند. همچنین در دنیا مبحثی به نام تسهیلگر پرداخت وجود دارد. واژه پرداخت‌یار ترجمه همین کلمه است. بنا به اینکه می‌خواهید با کدام کشور منطبق کنید، لایه‌ها تغییر می‌کند؛ اما من تصور می‌کنیم پرداخت‌یارها از این به بعد تأمین‌کننده خدمات پرداخت یا PSP باشند و PSP ها نقش پردازشگر تراکنش را بر عهده بگیرند و شاپرک در جایگاه سوئیچ ملی قرار بگیرد.
وی در ادامه افزود: در کانادا PSPها، دستگاه‌های POS را نصب می‌کنند و پردازشگرها سوئیچ را در اختیار دارند. در ایران PSPها سوئیچ را در اختیار دارند و خدمات POS و IPGها را ارائه می‌دهند و همه وظایفی که در کشورهای دیگر در دیگر لایه‌ها تعریف شده، در PSPهای ما تجمیع شده است. بنابراین ساختار PSPها بزرگ و بزرگ‌تر شده و سرویس‌های مدرن و بهتری که می‌توان به مردم ارائه داد، توسط آنها ارائه نمی‌شود. در دنیا سرویس‌های متنوعی عرضه می‌شود که در ایران وجود ندارد، بنابراین پرداخت یارها می‌توانند این نقش را ایفا کنند.
مدیر واحد پرداخت تسکا گفت: در همه جای دنیا، نوآوری‌های پرداخت توسط شرکت‌های مختلف معرفی می‌شود و رگولاتور یا بانک مرکزی به سراغ وضع قانون برای آنها می‌رود. مثل همین وضعیتی که برای پرداخت‌یارها در ایران به وجود آمد و بانک مرکزی متوجه شد چیزی پدیده آمده که نیازمند وضع قانون است. بنابراین مهم این است که بانک مرکزی فاصله خود را با نوآوری‌ها و تحولات پرداخت کم کند، نه اینکه از آن رد شود. نیاز امروز جامعه ما دستگاه‌های POS قدیمی نیست. در جامعه نیازهای دیگری وجود دارد که امیدواریم پرداخت‌یارها بتواند این نیازها را رفع کنند.
روند تولد پراخت‌یارها در ایران
عبادی درباره روند تولد پرداخت‌یارها از جمله تسکا گفت: دی‌ماه سال ۹۵ در نمایشگاه نظام‌های پرداخت متوجه شدیم که سازمان توسعه تجارت الکترونیک، دستورالعملی برای فین‌تک‌ها نوشته است که آن دستورالعمل محدودیت‌های زیادی برای کسب‌وکارها ایجاد کرده بود. در آنجا به این نتیجه رسیدیم که اگر بانک مرکزی وارد نشود و مقرراتی وضع نکند، سازمان‌های دیگر که به این حوزه مسلط هم نیستند، این کار را انجام خواهند داد. بعدها در نشستی به اسم فینتاک، بانک مرکزی و به‌ویژه آقای حکیمی متوجه شدند که باید در این حوزه اقدامات مؤثری انجام دهند؛ اما استارت دقیقاً زمانی خورد که استارتآپ‌های فینتکی فیلتر شدند. دادستانی در آن زمان آگاه نبود که چه‌کار کرده و تصور می‌کرد فقط چهار سایت را فیلتر کرده است؛ اما در آن زمان نزدیک به ۲۰۰ هزار کسب‌وکار خانگی را تحت تأثیر قرار داد. پس از فیلترینگ، بانک مرکزی حساس‌تر شد و یک نقشه راه ترسیم کرد و اعلام کرد که حوزه‌هایی را تنظیم می‌کند و اولین آن حوزه پرداخت‌سازها بود که به شرکتهایی که تراکنش‌های کارت به کارت انجام می‌دادند مرتبط می‌شد. بعد از آن، حوزه پرداخت‌یاری مطرح شد که طی جلسات بین فعالین حوزه و بانک مرکزی و شاپرک، مسائل بررسی شد و بانک مرکزی مطالعات زیادی انجام داد. درنهایت یک مستند به نام پرداخت‌یار تهیه شد و چندین ماه طول کشید تا شاپرک زیرساخت‌های فنی را آماده و سازوکار آن را تعیین و نحوه دسترسی را ایجاد کند، بعد مراحل تست فنی انجام شد و هر شرکتی که تست فنی را با موفقیت انجام می‌داد، تفاهم‌نامه را امضا و کار را آغاز می‌کرد که در این مسیر شش شرکت اول پرداخت یار شرکتهایی بودند که در مرحله اول تأییدیه گرفتند.
