پروتکل ftp چیست؟ برای مدیریت یا انتقال فایل‌ها در یک شبکه می‌توان از پروتکل‌های متفاوتی استفاده کرد. اگر نام پروتکل ftp را در صفحات گوگل جستجو کنید، خواهید دید که این پروتکل سابقه و تاریخچۀ بسیار قدیمی برای کمک به فعالیت‌های سرور و شبکه دارد. همه ما تصور می‌کنیم که انتقال فایل‌ها از یک سیستم به سیستم دیگر بسیار ساده و راحت انجام می‌شود.

 اما گاهی اوقات خطاها یا باگ‌هایی در فعالیت‌های شبکه و سرور به وجود می‌آید که مشکلات بزرگی را ایجاد می‌کند. به عنوان مثال فرض کنید دو سیستم قصد دارند یک فایل مشخص را برای یکدیگر ارسال کنند. راه‌های مختلفی برای نمایش متن یا داده‌های موجود در فایل وجود دارد.

ممکن است این دو سیستم از نرم افزارها و برنامه‌های یکسانی برای نمایش دادن این داده‌ها استفاده نکنند. در این حالت است که مشکلات بسیار زیادی به وجود خواهد آمد. در ادامه این مقاله از مجموعه  قصد داریم ببینیم که پروتکل ftp چیست و چگونه کار می‌کند.

پروتکل ftp چیست؟

پروتکل ftp یک بستر مناسب برای انتقال فایل‌ها در یک شبکه کامپیوتری است. از این پروتکل برای انتقال یک داده یا اطلاعات از یک هاست به هاست دیگر استفاده می‌شود. حتی گاهی اوقات از این پروتکل می‌توان برای بارگذاری اطلاعات در صفحات وب سایت استفاده کرد.

یکی دیگر از مسائلی که در شبکه باید حتماً به آن توجه شود، انتقال داده‌ها بین سرورهای مختلف است. در صورتی که اطلاعات و داده‌ها بین چند سرور به درستی تبادل نشود، مشکلات بسیار زیادی در شبکه به وجود خواهد آمد. برای ارتباط بهتر و انتقال اطلاعات از یک سرور به سرور دیگر نیز می‌توان از این پروتکل استفاده کرد.

در زمان استفاده از این پروتکل، ابتدا یک اتصال یا ارتباط بین سرور FTP و نرم افزار یا برنامه‌ای که فایل‌ها را دریافت می‌کند برقرار شود. قدمت استفاده از این پروتکل بسیار طولانی است.

تقریباً در اوایل سال ۱۹۷۰ بود که طرح راه‌اندازی این پروتکل مطرح شد و بعد از مدتی ویژگی‌ها و مشخصات آن مورد بررسی قرار گرفت. در نهایت در اکتبر ۱۹۸۵ به صورت رسمی مورد استفاده قرار گرفت. اگر هم اکنون شما به عنوان یک کاربر در حال مطالعه این متن هستید یا خیلی سریع از وب سایت‌های مختلف فایل‌های صوتی یا تصویری دانلود می‌کنید، به علت عملکرد بهینه این پروتکل برای انتقال فایل‌ها یا داده‌ها (FTP) است.

برای مطالعه بیشتر مقاله همه پروتکل های شبکه که باید بدانید را از دست ندهید.

نحوه استفاده از پروتکل ftp 

برای استفاده از این پروتکل چند روش مختلف وجود دارد که در ادامه تمامی روش‌های لازم برای استفاده از پروتکل ftp را بیان می‌کنیم.

1.استفاده از خط فرمان (command line)

خط فرمان یکی از روش‌های تقریباً مناسب برای استفاده از پروتکل ftp است. ولی متاسفانه به دلیل برخی از معایب و مشکلات ،کاربرد چندانی ندارد. معمولاً کاربران از این روش استفاده نمی‌کنند. در این روش محیط گرافیکی وجود ندارد و برای اتصال و برقراری ارتباط بین چند کاربر مختلف باید از کدهای دستوری استفاده کرد. این کار باعث می‌شود نحوه ارتباط بین کاربران مشکل باشد و به راحتی انجام نشود.

2.استفاده از مرورگر

یکی از بهترین و آسان‌ترین روش‌ها برای استفاده از پروتکل ftp و انتقال فایل‌ها در شبکه‌های کامپیوتری مختلف، استفاده از مرورگر است.

1. در این روش نیازی نیست از بستر خاصی در محیط ویندوز یا لینوکس استفاده کنید. کافی است وارد صفحه مرورگر خود شوید و آدرس اف تی پی سرور را وارد کنید.
2. بعد از آن صفحه مورد نظر از شما می‌خواهد که اطلاعات هویتی خود را وارد کرده و لاگین کنید. سپس دسترسی‌ها به شما داده خواهد شد.
3. بعد از آن به راحتی می‌توانید از این طریق فایل‌ها یا اطلاعات خود را به سایر سیستم‌ها و دستگاه‌ها منتقل کنید.

همچنین برای استفاده از مرورگر نیز محدودیت خاصی وجود ندارد و شما با هر مرورگری می‌توانید این کار را انجام دهید.

3.استفاده از نرم افزار (FTP client)

توسعه دهندگان این پروتکل شرایطی را ایجاد کرده‌اند که اگر افرادی نتوانستند از طریق مرورگر یا خط فرمان به این پروتکل دست پیدا کنند، بتوانند از طریق نرم افزار مخصوص پروتکل ftp این کار را انجام دهند. این نرم افزارها چند سال پیش در رابطه با ارائۀ خدمات ftp به کاربران ایجاد شده‌اند.

1. برای استفاده از این نرم افزار ابتدا باید آن را نصب کنید.
2. سپس اید باید نام کاربری و گذرواژه مناسب انتخاب کنید تا امکان استفاده از نرم افزار را داشته باشید.
3. سپس با وارد کردن اطلاعات هویتی، امکان اتصال به سرور به وجود دارد.

این نرم افزار یک محیط گرافیکی برای کاربران ایجاد می‌کند که باعث می‌شود استفاده از آن بسیار راحت‌تر باشد. به همین دلیل است که طی چند سال اخیر معمولاً اکثر کاربران از روش مرورگر یا نرم افزار مخصوص اف تی پی برای انتقال داده‌ها استفاده می‌کنند.

داده‌ها چگونه منتقل می شوند؟

همانطور که در ابتدای این مقاله گفته شد، پروتکل ftp یک روش کاملاً مناسب برای انتقال فایل‌ها و داده‌ها بین شبکه‌های کامپیوتری است. اما سوالی که در این میان پیش می‌آید این است که این پروتکل چگونه داده‌ها را بین چند سرور یا شبکه کامپیوتری مختلف منتقل می‌کند؟ با استفاده از این پروتکل امکان بروز خطا تقریباً به صفر می‌رسد. بنابراین باید نوعی برنامه ریزی و کنترل خاص روی پروتکل ftp وجود داشته باشد.

1. اولین راهی که برای انتقال فایل‌ها و داده‌ها در پروتکل ftp وجود دارد، از طریق بستر ویندوز است. ویندوز به صورت پیش فرض دارای یک برنامه دریافت کننده اف تی پی است. البته مشکلاتی در رابطه با این نوع روش وجود دارد. به عنوان مثال ما به همه بخش‌های این برنامه دسترسی نخواهیم داشت. برای اینکه انتقال داده‌ها و فایل‌ها راحت‌تر انجام شود، ابتدا باید ویندوز اکسپلور را به FTP client تبدیل کنید.
2. اگر علاقه‌ای ندارید که از این روش استفاده کنید، هنوز هم راه‌هایی برای انتقال داده‌ها از طریق پروتکل ftp وجود دارد. ابتدا یک نرم افزار کلاینت اف تی پی را روی سیستم خود نصب کنید. این نرم افزار کلاینت به شما اجازه ورود و استفاده از سرویس اف تی پی را می‌دهد. البته نحوه استفاده از این روش کمی پیچیده‌تر است. در روش قبلی وارد کردن نام کاربری و گذرواژه برای استفاده از برنامه کافی بود، ولی در این روش باید پورت اف تی پی داشته باشید.

مقاله پورت چیست را از دست ندهید.

خصوصیات مهم ftp چیست؟

• یکی از مهم‌ترین خصوصیات این پروتکل سهولت استفاده از آن است. اگر سایر پروتکل‌های موجود در صفحات وب را اینترنت را جستجو کنید، می‌بینید برای استفاده کاربران دارای محدودیت‌های خاصی هستند. ولی پروتکل اف تی پی انعطاف پذیری بسیار زیادی نسبت به عملکرد و واکنش کاربران دارد.
• این پروتکل روش‌های متعددی را برای استفاده کاربران قرار داده است که باعث می‌شود کاربران مجازی بنا بر سلیقه و انتخاب خود از یکی از روش‌ها استفاده کنند.
• عملکرد این پروتکل به صورت سرویس گیرنده و سرویس دهنده است. در حالی که سایر پروتکل‌های اینترنت به این صورت عمل نمی‌کنند.

موارد استفاده از پروتکل ftp چیست؟

• اگر این پروتکل وجود نداشت، شما امروزه نمی‌توانستید هیچ فرآیند آپلود یا دانلودی را در صفحات اینترنت انجام دهید. امروزه به لطف پروتکل ftp شما می‌توانید فایل‌های صوتی، تصویری و متنی خود را در صفحات وب بارگذاری کنید تا کاربران بتوانند آن را مشاهده کرده و از آن استفاده کنند.
• همچنین با کمک پروتکل اف تی پی شما قادر خواهید بود که فایل‌های خود را از یک سیستم به سیستم دیگر منتقل کنید.
• کاربران به کمک این پروتکل امکان دانلود فایل‌های تصویری یا صوتی را خواهند داشت.

شاید شما تصور کنید از زمان ساخت کامپیوترها، پروتکل ftp وجود داشته است، ولی اینطور نیست. در گذشته ما نمی‌توانستیم به راحتی فرایند آپلود یا دانلود را در صفحات وب سایت انجام دهیم و باید از فلاپی برای انجام این کار استفاده می‌کردیم. استفاده از فلاپی برای انتقال فایل‌ها و داده‌ها هزینه بسیار زیادی داشت.

• پروتکل ftp نه تنها به شما کمک می‌کند که آپلود و دانلود را انجام دهید، بلکه از تمامی فرآیندهای شما یا کاربران یک گزارش کلی آماده می‌کند که به کسب و کار شما کمک بسیار زیادی خواهد کرد.
• شما با کمک این پروتکل حتی قادر هستید نام فایل خود را ویرایش کنید یا به طور کامل یک فایل را از صفحات اینترنت حذف کنید.

نحوه ارتباط بین سرویس دهنده و سرویس گیرنده

ارتباط بین سرویس دهندگان و سرویس گیرندگان در پروتکل ftp با سایر پروتکل‌ها متفاوت است. با توجه به اینکه این پروتکل برای انتقال فایل‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد، اتصال و ارتباط بین کاربر و سیستم یا سرویس دهندگان و سرویس گیرندگان، اهمیت بسیار زیادی دارد. تمامی ارتباطات و اتصال‌ها به کمک کد گذاری انجام می‌شود. کدهای مربوط به پروتکل اف تی پی عموماً سه رقمی هستند.

• گاهی اوقات برخی از کدها دارای چهار رقم هستند. نحوه ارتباط به این صورت است که ابتدا سرویس دهندگان یا سرویس گیرندگان پیام خود را به صورت دستورات کد گذاری پروتکل اف تی پی برای یکدیگر ارسال می‌کنند.
• مثلاً پیام به صورت یک عدد سه رقمی همراه با یک متن تشریحی به دست سرویس گیرنده می‌رسد.
• بعد از آن سرویس گیرنده پیام را خوانده و می‌تواند به آن پاسخ دهد.
• سپس بعد از اتصال و ارتباط بین این دو، پروتکل ftp فرآیند انتقال فایل یا داده‌ها را انجام می‌دهد.

فراموش نکنید که پروتکل اف تی پی برای انتقال داده‌ها به شماره پورت نیاز دارد. شماره پورتی که پروتکل ftp از آن استفاده می‌کند، ۲۱ است.

پروتکل زمان شبکه چیست؟ برای اطلاعات بیشتر مقاله ntp چیست را مطالعه کنید.

پروتکل sftp چیست؟

این پروتکل به معنای انتقال فایل ایمن است. همانطور که از نام آن مشخص است، در رابطه با انتقال داده‌ها و فایل‌ها بین شبکه‌های کامپیوتری مختلف است. بنابراین می‌توان متوجه شد که پروتکل ftp، تنها پروتکلی نیست که برای انتقال داده‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. این پروتکل مدت‌ها بعد از پروتکل اف تی پی طراحی شد. به همین دلیل امروزه به یک جایگزین کاملا مناسب برای پروتکل ftp تبدیل شده است.

• علت مناسب بودن این پروتکل امنیت بسیار بالای آن است.
• با کمک این پروتکل اطلاعات به صورت کاملا ایمن بین سرور و شبکه‌ها منتقل می‌شود.
• پروتکل sftp برای انتقال ایمن، از ابزارهای مختلف استفاده می‌کند. به عنوان مثال بخشی به نام پوسته ایمن در این پروتکل وجود دارد که با کمک آن امنیت اطلاعات حفظ می‌شود. امنیت این پروتکل به حدی است که حتی از حملات سایبری نیز جلوگیری می‌کند.
• پروتکل sftp برای انتقال داده‌ها ابتدا آنها را رمزنگاری می‌کند و به صورت کدهای دودویی برای سایر سیستم‌ها ارسال می‌کند. این کار باعث می‌شود به جز سیستم سرویس گیرنده و سرویس دهنده شخص دیگری نتواند به داده‌ها دسترسی داشته باشد.

سخن پایانی

در این مقاله به طور کامل در رابطه با پروتکل ftp صحبت شد. این پروتکل یکی از قدیمی‌ترین ابزارهای انتقال فایل در شبکه‌های کامپیوتری است. طی چندین سال اخیر پروتکل جدیدی به نام پروتکل sftp طراحی شد که به دلیل داشتن امنیت بسیار زیاد توانست به یک جایگزین مناسب برای پروتکل ftp تبدیل شود.

پروتکل اف تی پی قابلیت‌های بسیار زیادی را دارد. به عنوان مثال با کمک این پروتکل امکان دانلود فایل‌های تصویری، متنی یا صوتی در صفحات وب وجود خواهد داشت. همچنین می‌توان فایل‌های دلخواه را در صفحه‌های اینترنت بارگذاری کرد.