نصب و راه‌اندازی شبکه‌های درون‌سازمانی، نیازمند اجرای دو پروسه جدا از هم است. این دو پروسه، اکتیو و پسیو (active & passive) نام دارند و هرکدام شامل مراحل جزئی‌تری هستند که در ادامه به بررسی آنها پرداخته‌ایم. شاید این سوال پیش آید که چرا یک سازمان یا شرکت نیازمند اجرای شبکه در سلسله‌مراتب و به‌نوعی ستون فقرات خود است؟ یا چه مزایایی در ورود به شبکه درون‌سازمانی وجود دارد؟
در این مقاله سعی شده است تا با بررسی دلایلی منطقی، به یک نتیجه کلی دررابطه‌با مزایای اجرای شبکه و نیاز به سرمایه‌گذاری در این حوزه برای سازماندهی‌کردن قسمت‌های مختلف یک ارگان یا تیم برسیم. همچنین با ارائه یک طرح و نقشه جامع برای افرادی که تصوری از نحوه شبکه‌بندی درون‌سازمانی ندارند، راه را برای ایشان هموارتر کنیم.
شبکه و مفهوم راه‌اندازی شبکه درون‌سازمانی
منظور از شبکه یا نتورک (network)، هرگونه ارتباط میان تعدادی (دو یا بیشتر) از هر نوع آبجکتی است. برای مثال ارتباط میان بیشتر از دو نفر یک شبکه را تشکیل می‌دهد یا رابطه میان جاده و ماشین‌ها شبکه دیگری را به اسم شبکه حمل‌ونقلی خلق می‌کند. خود کلمه شرکت نیز بی‌ارتباط به شبکه نیست. در حقیقت می‌توان گفت که شرکت (نشئت‌گرفته از شراکت و همکاری) بازتابی از شبکه یا برعکس یعنی شبکه بازتابی از شرکت است.
برای تشکیل یک سازمان، ارگان، مجموعه، تیم، گروه و موارد مشابه که منجر به ارائه یک سرویس، خلق یک شیء و در نهایت حل یک مشکل می‌شود، نیاز به ارتباط میان افراد مختلف آن است. اگر این ارتباط به‌صورت پیشرفته‌تر (شبکه کامپیوتری) باشد که چه‌بهتر.
در نتیجه مفهوم شبکه همان ارتباط میان هر چیزی است که در سازمان‌ها و ارگان‌های مختلف این ارتباط میان کارکنان و زیرساختها صورت می‌گیرد. حال ابزار ارتباط می‌تواند تلفن، کاغذ، کامپیوتر، اینترنت و موارد دیگر (بسته به تکنولوژی موجود، زیر‌ساخت‌های شرکت، منابع تخصیص‌داده‌شده و…) باشد.
مزایای راه‌اندازی شبکه‌های درون‌سازمانی
امروزه هر سازمانی به ابزار‌های ارتباط و اشتراک (مانند گوشی، لپ‌تاپ، کامپیوتر شخصی، پرینتر، دستگاه کپی، اسکنر و موارد دیگر) دسترسی داشته و از آنها استفاده می‌کند. بدون این تجهیزات شرکتی وجود نخواهد داشت همانند اکسیژن که بدون آن زندگی در کار نخواهد بود. اگر کسب‌وکار یا سازمان شما به اندازی وسیع است که نیاز به استفاده از 5 سیستم کامپیوتری یا بیشتر را دارید و در کنار آنها از تجهیزات جانبی مانند پرینتر و دستگاه کپی نیز بهره می‌برید، بهتر است به فکر راه‌اندازی شبکه درون‌سازمانی خود باشید. زیرا:
اشتراک‌گذاری ساده فایل‌ها و اسناد از طریق شبکه
با راه‌اندازی یک شبکه درون‌سازمانی می‌توان ارتباط میان تجهیزات، دستگاه‌ها، کامپیوتر‌ها و لپ‌تاپ‌ها را بهینه‌تر و اشتراک‌گذاری فایل‌ها و اسناد را سازماندهی کرد. برای مثال اگر نیاز است مثلا فایل ورد یا اکسلی را برای همکار خود که در محلی جدا از دفتر شما است ارسال کنید، دیگر نیاز به استفاده از یک فلش یا سی‌دی برای کپی گرفتن و ارسال آن به دفتر وی نیست. تنها با دسترسی‌های ایجاد شده توسط شبکه درون‌سازمانی، می‌توانید با چند کلیک ساده درون سیستم خود فایل را در اختیار هرکسی قرار دهید.
ارتباط بهینه‌تر میان تجهیزات مختلف
یکی از بهترین مزایای راه‌اندازی شبکه‌های درون‌سازمانی، ارتباط بهینه‌تر میان تجهیزات مختلف مانند پرینتر، اسکنر، دستگاه کپی، دستگاه فکس و حتی اتصال اینترنت است. برای مثال می‌توان به‌جای استفاده از 5 دستگاه کپی از یک دستگاه استفاده کرد که هم در فضای موردنیاز برای استقرار این دستگاه‌ها صرفه‌جویی می‌شود و هم منابع تخصیص‌یافته برای تهیه و نگهداری آنها کاهش چشم‌گیری خواهد داشت.
در سازمان‌ها و شرکت‌های بزرگ همواره یک اتاق مخصوص چاپ و تکثیر وجود دارد که ممکن است چند دستگاه کپی و پرینت در کنار یک دستگاه کامپیوتر قرار داشته باشد. تمامی سیستم‌های دیگر موجود در قسمت‌های مختلف شرکت به کامپیوتر مخصوص اتاق چاپ متصل هستند و این کامپیوتر نیز به دستگاه‌های چاپ وصل است.
مدیریت دسترسی اعضای مختلف سازمان
آیا می‌توان دسترسی به‌تمامی اسناد و فایل‌ها را در اختیار عموم کارکنان قرارداد؟ چرا باید اطلاعات مربوط به امور حسابداری در اختیار مثلا قسمت اداری شرکت باشد؟ یا چرا بتوان از طریق همان سیستم اتاق تکثیر به اطلاعات شخصی کارکنان دسترسی داشت؟ پس می‌توان نتیجه گرفت که هر دسترسی نیازمند قرارگرفتن در چهارچوب و سلسله‌مراتب خاصی است. شبکه و راه‌اندازی درون‌سازمانی آن می‌تواند به متمرکز کردن و افزایش امنیت مدیریت دسترسی‌ها کمک بزرگی بکند.
بک‌آپ‌گیری متمرکز و ذخیره‌سازی مرتب اطلاعات
داده و اطلاعات کلید پیروزی هر کسب‌وکاری است و ازدست‌دادن آنها یعنی خسارت. ممکن است خسارت وارد شده به دلیل ازدست‌دادن اطلاعات به‌اندازه‌ای بزرگ باشد که شرکتی را از پای در آورد. بهتر است با یک مثال این مورد را شرح دهیم. فرض کنید شرکت دیجی‌کالا که یکی از مشهور‌ترین فروشگاه‌های اینترنتی ایران است، سایت خود را به دلیل حمله سایبری از دست دهد. در صورت داشتن بک‌آپ به‌راحتی بعد از دفع کامل حمله سایت بالا خواهد آمد.
اما اگر فایل پشتیبانی وجود نداشت چه اتفاقی رخ می‌داد؟ یعنی تلاش چندین‌ساله برای رسیدن به چنین نقطه‌ای از دست می‌رفت! باید گفت که بله؛ بدون داشتن پشتیبان از داده‌ها و ذخیره‌سازی مرتب و مداوم آن باید هر لحظه نگران فروپاشی سیستم و مجموعه خود باشید. با یک شبکه بهینه و متمرکز می‌توان بدون دخالت دست و با بهره‌گیری از خدمات کامپیوتری، در دوره‌های زمانی تعیین شده از هر قسمتی یک فایل پشتیبان گرفت و آن را در هرجایی ذخیره کرد.
برای آشنایی بیشتر مقاله اسنپ شات چیست؟ را ازدست ندهید.
دسترسی از راه دور
در دوران همه‌گیری کرونا کسب‌وکار‌های زیادی شکست خوردند یا از دور رقابت خارج شدند. تنها سازمان‌ها و ارگان‌هایی توانستند از این برهه عبور کنند که از شبکه و دسترسی از راه دور آن استفاده می‌کردند. تا جایی که برخی شرکت‌ها برای بقا شروع به راه‌اندازی شرع شبکه خود کردند و راه نجات را در تغییر یافتند. باید گفت که حتی بعد از اتمام کرونا فرهنگ جدیدی در کسب‌وکارها به وجود آمد و آن‌هم دورکاری است.
با استفاده از دسترسی از راه دور شبکه می‌توان بدون نیاز به زیر‌ساخت‌هایی مانند یک دفتر یا مکان بزرگ برای استقرار افراد، تا حد زیادی کسب‌وکار خود را گسترش داد. به این صورت که هر کارمندی از شرکت شما اجازه کار در خانه را خواهد داشت. تنها نیاز به تهیه یک سیستم و دسترسی به اینترنت و شبکه برای او کافی خواهد بود.
مراحل نصب و راه‌اندازی شبکه‌های درون‌سازمانی
حال که با مفهوم و مزایای راه‌اندازی شبکه درون‌سازمانی آشنا شدیم، سوال اینجاست که چه گونه می‌توان برای کسب‌وکار خود چنین شبکه‌ای با امکانت و مزایای یاد شده و حتی بیشتر ساخت؟ در پاسخ باید گفت که برقراری ارتباط میان دستگاه‌ها و کارمندان نیازمند اجرای مراحل مختلفی است که در دودسته passive و active قرار می‌گیرد.
منظور از passive، مراحلی مانند نقشه‌کشی مسیر کابل‌ها، مکان قرارگیری نود‌ها، روتر‌ها، سوئیچ‌ها و… بر اساس نقشه ساختمان و مکان استقرار کارمندان بوده و active هم شامل مباحث سخت‌افزاری و نرم‌افزاری مانند فایروال، نرم‌افزار‌های موردنیاز برای نصب، نوع روتر‌ها و کابل‌های مصرفی و موارد مشابه است. برای اجرا و راه‌اندازی 0 تا 100 یک شبکه سازمانی باید مراحل زیر را طی کرد.
مطالعه مقاله سوئیچ شبکه چیست را پیشنهاد می کنیم.
1. انتخاب نوع شبکه
قبل از هر اقدامی باید تعیین کنید که از چه نوع ارتباطی برای راه‌اندازی شبکه خود استفاده خواهید کرد. در حالت کلی سه نوع ارتباط وجود دارد. ارتباط سیمی، ارتباط وایرلس و نوع هیبریدی (ترکیبی). در نوع اول یعنی ارتباط سیستمی از کابل برای اتصال دستگاه‌ها به‌منظور تشکیل شبکه استفاده می‌شود. این نوع شبکه نسبت به موارد دیگر پر‌سرعت‌تر و امن‌تر است. در نوع دوم که wireless نام دارد به‌جای استفاده از سیم و کابل از امواج رادیویی برای برقراری ارتباط استفاده می‌کنیم. مانند انواع روتر‌ها و مودم‌های WiFi که در خانه‌ها یا مغازه‌ها و رستوران‌ها وجود دارد. نوع سوم یعنی Hybrid (ترکیبی) به ترکیب نوع اول و دوم گفته می‌شود. برای مثال ممکن است در برخی مکان‌ها از ارتباط وایرلس و در دیگر مناطق شرکت از ارتباط سیمی استفاده شود.
2. طراحی نقشه نصب شبکه
حال که نوع ارتباط خود را انتخاب کردید (اغلب از نوع سوم یعنی ترکیبی در سازمان‌ها استفاده می‌شود) نوبت به طراحی نقشه شبکه است. با رجوع به نقشه اصلی ساختمان شرکت باید مسیر کابل‌ها، مکان قرارگیری روتر‌ها و سوئیچ‌ها را مشخص کنید. طراحی نقشه کلی برای نصب و راه‌اندازی شبکه، جزو سخت‌ترین مراحل است. زیرا باید بر اساس المان‌های خاصی مانند محل قرارگیری کارمندان با درنظرگرفتن امکان افزایش تعداد آنها نقشه‌کشی صورت گیرد تا شبکه بیشترین کارایی را داشته باشد.
3. انتخاب بهترین نوع متریال و محاسبه مقدار موردنیاز
تصور کنید که مراحل مربوط به نوع اتصال شبکه و طراحی نقشه پیاده‌سازی آن تمام شده است. حال نیاز است تا تصمیم بگیرید که از چه نوع متریالی برای اعمال شبکه باید استفاده کنید. برای مثال نوع کابل‌ها، روتر‌ها و سوئیچ‌ها بر اساس المان‌های خاصی مانند پهنای باند، مساحت تحت پوشش، تعداد دستگاه‌های متصل و… باید تعیین گردند.
بعد از انتخاب نوع متریال باید با برآورد دقیق مقدار موردنیاز از زیرساختها، یک لیست خرید کامل در اختیار داشته باشیم. مثلا به یک کیلومتر کابل از نوع فیبر نوری همراه با 10 عدد روتر و 3 عدد سوئیچ برای اجرای شبکه نیاز است. البته در این جا به ساده‌ترین حالت ممکن برای درک موضوع پرداخته‌ایم و در پیاده‌سازی واقعی جزئیات بیشتری (مثل تعین نوع برند کابل) در لیست درج خواهد شد.
4. جمع‌آوری ابزار‌های موردنیاز
بعد از تهیه زیر‌ساخت‌های موردنیاز بر اساس لیست مرحله 3 و همراه با نقشه‌ای که در مرحله 2 طراحی شد، حال نوبت به اجرای شبکه است. اما بدون ابزار قادر به ایجاد اتصالات و تست آنها نخواهیم بود. ابزار‌های موردنیاز در دودسته فیزیکی و تست قرار خواهد می‌گیرند. ابزار‌های فیزیکی شامل تمامی مواردی است که برای برش، اتصال، نصب درگاه‌ها و سوکت‌ها نیاز خواهید داشت. ابزار‌های تست هم شامل مواردی برای تست کارکرد درست شبکه قبل از نصب تمامی دستگاه‌ها است. این ابزار باید اتصالات 6P (RJ11 و RJ12) و 8P (RJ45) را مدیریت کند.
5. ایجاد سوراخ و برش در دیوار برای جای‌گذاری داکت
برای محافظت و نظم کابل‌ها و سیم‌های تشکیل‌دهنده شبکه بهتر است تا از داکت استفاده کنید. داکت محفظه‌ای است که کابل‌های مختلفی مانند برق، تلفن، ارتباطات ویدئویی و… را می‌توان برای محافظت و نظم در آن قرارداد که بر روی سقف، دیوار یا حتی کف و داخل سازه قابلیت اجرا دارد. برای عبور کابل و داکت از دیوار نیاز به سوراخ کردن و ایجاد برش بر اساس نقشه خواهد بود.
6. نصب روتر‌ها، سوئیچ‌ها و مودم‌ها
اکنون نوبت به نصب و راه‌اندازی دستگاه‌های ارائه‌دهنده شبکه مانند روتر، مودم، سوئیچ و… است. برای نصب این موارد همان‌طور که ذکر شد نیاز به ابزار‌های خاص فیزیکی برای متصل کردن سوکت‌ها و برخی ابزار‌های تست برای بررسی عملکرد صحیح شبکه قبل از نصب دستگاه‌ها است.
در مواردی ممکن است تا مودم‌ها، روتر‌ها و سوئیچ‌ها با یکدیگر ادغام شوند تا کارایی لازم را ارائه دهند. برای اجرای صحیح شبکه درون‌سازمانی، نیاز به تخصص کافی دررابطه‌با نحوه کار هر یک از اجزای شبکه و نصب آنها است.
راه‌اندازی شبکه سازمان خود را به عهده فرد یا شرکت مناسب قرار دهید
یکی از نکات مهمی که وظیفه خود دیدم تا در این مقاله به آن اشاره کنم، همکاری با یک شخص یا شرکت متخصص در این حوزه است. زیرا با دانش کافی می‌توان شبکه را به بهترین نحو ممکن اجرا کرد تا علاوه بر کاهش هزینه‌ها (مطمئنا با تخصص و تجربه کافی می‌توان بهترین بهره‌وری را در کنار کمترین هزینه اجرا کرد)، امنیت شبکه و کارکرد صحیح آن نیز تضمین شود.
در برخی موارد ممکن است تا با یک اشتباه در فرایند پیاده‌سازی نرم‌افزاری و سخت‌افزاری شبکه درون‌سازمانی، ضعف امنیتی پدیدار شود که ریسک دزدیده شدن یا ازدست‌رفتن اطلاعات را افزایش دهد. در این صورت خسارت ناشی از این ضعف امنیتی شاید چند ده برابر هزینه‌ای باشد که ممکن بود برای استخدام یک شرکت یا فرد متخصص صرف می‌شد.
جمع‌بندی
با متمرکز کردن اطلاعات و دسترسی‌های کارمندان به‌صورت کاملا مقیاس‌پذیر از طریق شبکه، می‌توان شاهد بهبود عملکرد در ذخیره‌سازی اطلاعات، ارتباط میان مشتریان و کارمندان، اشتراک‌گذاری فایل‌ها و اسناد، استفاده بهینه از زیرساختها و… بود. اگر کسب‌وکاری به‌اندازه‌ای بزرگ باشد که حداقل از 5 سیستم کامپیوتری و تجهیزات جانبی مانند پرینتر یا اسکنر استفاده می‌کند، باید گفت که کم‌کم مدیر مجموعه باید به فکر راه‌اندازی شبکه‌های درون‌سازمانی باشد. در این مقاله با بررسی مزایای استفاده از شبکه کامپیوتری و مراحل اجرای آن سعی شد تا به برخی از سوالات مربوط به این حوزه پاسخ داده شود. امید است تا با مطالعه این مقاله حتی اندک کمکی به افزایش معلومات شما کرده باشیم
دیدگاهتان را بنویسید