شناسایی نقاط قوت و نقاط ضعف شبکه، اولین سپر دفاعی برای حفظ امنیت شبکه و پیشگیری از نفوذ مجرمان است. هر سازمانی که برای ارتباطات خود از شبکه کامپیوتری استفاده می‌کند، به مکانیزمی نیاز دارد که پیوسته دستگاه‌های متصل، آسیب‌پذیری آنها و مسیر‌های نفوذ شبکه را چک کند و امنیت و عملکرد را در سطح مطلوبی نگه دارد. اسکن شبکه با این هدف معرفی شده تا اطلاعات مفیدی در اختیار مدیر شبکه قرار دهد. محال است مدیر شبکه باشید و نخواهید آسیب‌پذیری‌های شبکه را در قالب گزارشات نموداری و نمودارهای بصری دریافت کنید. بنابراین استفاده از ابزارهای اسکن، برای حفظ و نگهداری شبکه‌ها، به‌خصوص شبکه‌های بزرگ از اهمیت فراوانی برخوردار است.

در این مقاله قصد داریم ضمن آشنایی کلی با نتورک اسکن، مزیت‌ها و انواع آن، چند نمونه از بهترین ابزارهای اسکن شبکه را معرفی کنیم. اگر مشتاقید درباره این ابزارها بیشتر بدانید، پیشنهاد می‌کنیم تا پایان مقاله همراه ما باشید.

اسکن شبکه چیست؟

اگر بخواهیم در یک جمله خلاصه‌اش کنیم، اسکن شبکه فرایند عیب‌یابی دستگاه‌های شبکه از نظر آسیب‌پذیری است. روش‌هایی که با ترکیبی از تکنیک‌های تهاجمی و نظارتی به جمع‌آوری اطلاعات شبکه پرداخته و منجر به شناسایی پورت‌ها، سرویس‌ها و میزبان‌های زنده می‌شوند. این روش‌ها در نهایت به کشف معماری یا سیستم عامل هدف، آسیب‌پذیری‌ها و تهدیدات شبکه کمک می‌کنند.

در توضیح اهمیت این مفهوم در مبحث مهندسی شبکه همین بس که کمک بزرگی به مدیریت، ایمن‌سازی و نگهداری سیستم می‌کند. داده‌هایی که اسکنر پیدا می‌کند، بار بزرگ نگهداری، نظارت و ارزیابی‌های امنیتی سیستم را از دوش مدیر شبکه برمی‌دارد.

از سوی دیگر Network Scan با بررسی خدمات در دسترس شبکه و سیستم‌عامل‌های مورد استفاده، از ایمنی آنها در برابر حملات شبکه اطمینان حاصل می‌کند. در واقع این ابزار تعیین سلامت شبکه را قدمی جلوتر می‌برد.

اسکن شبکه چه‌کارهایی انجام می‌دهد؟

به لطف راه حل‌های نوآورانه، فرایند اسکن شبکه تا حد زیادی ساده‌تر از قبل شده است. ساده‌ترین راه اجرای اسکن کل شبکه، استخدام یک یا چند مدیر شبکه است. افرادی که مهارت‌های لازم برای اسکن شبکه، ارزیابی آدرس‌های IP و یافتن میزبان‌های فعال را داشته باشند. البته فراموش نکنید که مجرمان سایبری از همین تکنیک برای شناسایی نقاط ضعف شبکه استفاده می‌کنند. اما ایده اصلی این است که قبل از مجرمان، خود اسکنر بتواند آسیب‌پذیری‌ها را پیدا کند.

مدیر شبکه برای شناسایی نحوه نگاشت آدرس ip ها به ابزارهایی مثل Nmap نیاز دارد؛ یک ابزار اسکنر موثر که برای شناسایی دستگاه‌های متصل به شبکه، از بسته‌های ip استفاده می‌کند. اما چرا نگاشت آدرس؟

نگاشت آدرس‌ها در ابزارهای اسکن شبکه

یک قانون اساسی اسکن شبکه، شناسایی همه دستگاه‌های موجود در شبکه و نقشه‌برداری آدرس IP آنهاست. برای انجام این کار، باید از اسکنر شبکه بسته‌ای در قالب پینگ به تمام آدرس ip های روی شبکه ارسال شود. پس از ارسال این پینگ، باید منتظر پاسخ باشید. به‌محض آنکه بازخورد دریافت می‌شود، اسکنر شبکه از اطلاعات به‌دست آمده برای اندازه‌گیری وضعیت و ناسازگاری‌های هاست یا برنامه‌ها استفاده می‌کند.

به این ترتیب می‌توان از اسکنر شبکه برای بررسی نقاط قوی‌تر یا ضعیف‌تر شبکه استفاده کرد.

پیشنهاد می‌کنیم در همین راستا مقاله معرفی ۵ تا از بهترین نرم افزارهای امنیت شبکه را مطالعه کنید.

چند نوع اسکن شبکه داریم؟

حتی اگر از امنیت شبکه خود اطمینان دارید، باز هم ممکن است اشکالاتی وجود داشته باشد. به همین دلیل ممکن است مجبور شوید از تکنیک‌های پیچیده‌ای برای اسکن استفاده کنید. این روزها حملات مخرب زیادی انجام می شود و بیشتر آنها به قدری پیچیده هستند که حتی ممکن است نتوانید سریع آن را ردیابی کنید. اگر شبکه شما آسیب‌پذیر است، ممکن است ضرر زیادی به کسب و کار شما وارد شود. بنابراین باید به‌طور منظم شبکه خود را از نظر وجود نقاط آسیب‌پذیر بررسی کنید. به طور کلی اسکن شبکه را می‌توان به ۳ دسته زیر تقسیم کرد:

اسکن کل شبکه (Network Scanning)

نتورک اسکن شامل روش‌هایی است که منجر به تشخیص رایانه یا میزبان زنده، پورت‌های باز و آدرس IP موجود در شبکه می‌شود. این روش‌ها به شناسایی خدماتی که در هر رایانه میزبان در حال اجرا است کمک می‌کند. با این نوع اسکن امکان رمزگشایی معماری و سیستم‌عامل هدف فراهم آمده و به مدیر شبکه در فرایند تشخیص و مقابله با آسیب_‌پذیری‌های میزبان زنده کمک می‌کند.

اسکن پورت (Port Scanning)

اسکن پورت یک روش مرسوم و تهاجمی است که راه‌های نفوذ هکرها و مهاجمین را پیدا می‌کند. در این نوع اسکن مدیر شبکه سعی می‌کند خودش را به‌جای هکر قرار داده و مسیر نفوذ به شبکه، میزبان‌های زنده، سیستم‌عامل مورد استفاده و فایروال‌های نصب شده و همچنین توپولوژی سازمان مورد نظر را کشف کند.

هنگامی که هکر آدرس IP شبکه مورد نظر را با استفاده از UDP و پورت‌های TCP به‌دست آورد، یک نقشه از شبکه تهیه می‌کند. نقشه ابزاری است که برای انجام تکنیک‌های اسکن پورت استفاده می‌شود.

بنابراین اسکن پورت بسیار مهم است؛ زیرا به مدیر شبکه در تشخیص اینکه کدام پورت باز می‌تواند داده‌ها را ارسال یا دریافت کند کمک می‌کند. او از این روش برای ارسال بسته‌هایی که چندین پورت را در یک دستگاه هدف قرار می‌دهند استفاده می‌کند.

بنابراین فرآیند اسکن پورت یک روش عالی برای شناسایی حفره‌های شبکه است. پس از تکمیل فرآیند اسکن پورت، از داده‌های جمع‌آوری شده برای تشخیص سطوح امن هر دستگاه استفاده می‌شود.

اسکن آسیب‌پذیری (Vulnerability Scanning)

روش اسکن آسیب‌پذیری یک روش پیش‌گیرانه است که نقاط ضعف و آسیب‌پذیری‌های شبکه را به‌طور خودکار شناسایی می‌کند. برای انجام این نوع اسکن کامپیوتر باید به اینترنت متصل باشد. با اجرای اسکن آسیب‌پذیری، تهدیدهای بالقوه که از دید مدیر شبکه پنهان بودند، آشکار می‌شوند.

اکثر سازمان‌ها در سراسر جهان برای اجرای اسکن آسیب‌پذیری به یک بخش فناوری اطلاعات نیاز دارند. اما این هم کافی نیست و چنانچه می‌خواهید بازخورد جامعی از اسکن دریافت کنید، بهتر است یک متخصص امنیتی که برای شرکت کار نمی‌کند را فقط به همین منظور استخدام کنید.

مهم‌ترین مزیت‌های استفاده از اسکنر شبکه

تقسیم‌کردن شبکه‌های بزرگ به زیرشبکه‌های کوچک همیشه باعث افزایش بهوره‌وری و عملکرد نظارت بر شبکه می‌شود. اما هر یک از این زیرشبکه‌ها هم نیاز به نظارت و مراقبت دارند. اینجاست که ابزار اسکنر شبکه وارد عمل می‌شود و به مدیریت زیرشبکه‌ها کمک می‌کند.

در ادامه با چند مزیت دیگر این ابزار کاربردی آشنا می‌شویم:

تقویت عملکرد شبکه

اسکن شبکه نقش کلیدی در افزایش عملکرد شبکه و به حداکثر رساندن سرعت عملیات شبکه ایفا می‌کند.

در یک شبکه سازمانی پیچیده، چندین زیرشبکه از آدرس‌های IP مختلف به چندین دستگاه اختصاص داده می‌شوند تا عملکرد آنها را در سیستم بهبود بخشد. اسکن این دستگاه‌ها باعث رفع گرفتگی‌ها و ایجاد یک جریان آزاد و بهینه می‌شود.

حفاظت در برابر حملات سایبری

اسکن شبکه به قدری مفید است که مجرمان سایبری از آن برای کشف آسیب‌پذیری‌های شبکه استفاده می‌کنند. اگر نتوانید شبکه‌ را از نظر تهدیدها و آسیب‌پذیری‌ها مدام نظارت کنید، به‌طور غیرمستقیم از مهاجمان دعوت به خرابکاری کرده‌اید. اجرای اسکن شبکه یک راه موثر برای دور نگه داشتن حملات سایبری است.

صرفه‌جویی در وقت و هزینه‌ها

اسکن دستی خسته‌کننده و وقت‌گیر است. فرآیند اسکن ممکن است مدت‌زمان طولانی ادامه یابد و در درازمدت نتیجه‌ای جز ضرر و زیان نداشته باشد. در حالی که ابزارهای اسکنر شبکه به‌طور کاملا خودکار داده‌های بسیاری را در مدت زمان کوتاه ارزیابی می‌کنند. به این ترتیب مدیر شبکه به‌سرعت فرایند اسکن را به پایان می‌رساند و جریان کار شبکه را حفظ می‌کند.

از دیگر مزیت‌های اسکن شبکه می‌توان به اسکن خودکار IP های شبکه، اسکن دستگاه‌های شبکه و شناسایی دستگاه‌های آسیب‌پذیر و نقاط ضعف شبکه و کمک به مدیریت دسترسی مبتنی بر نقش در شبکه اشاره کرد.

اسکنر شبکه چیست؟

اسکنر شبکه یک برنامه‌ کاربردی نرم افزاری است که طراحی شده تا یک شبکه را از نظر پیکربندی و دستگاه‌های متصل بررسی کند. ابزارهای اسکنر شبکه می‌توانند دستگاه‌های موجود در شبکه را بر اساس آدرس IP، آدرس MAC، فروشنده، پورت و غیره دسته‌بندی کنند. اما موقع انتخاب این اسکنرها، باید بدانیم دقیقا دنبال چه ویژگی‌هایی باشیم و بهترین قابلیت‌های ابزارهای اسکن شبکه را بشناسیم.

بهترین ویژگی‌های ابزار اسکن شبکه

موقع انتخاب یک ابزار اسکن، دنبال ویژگی‌های زیر بگردید:

• اتوماسیون: ابزارهای اسکن شبکه به طور خودکار مشکلات امنیتی را اسکن، شناسایی و اصلاح می‌کنند. همچنین می‌توان آن‌ها را طوری پیکربندی کرد که به‌صورت خودکار گزارش‌ بسازند و در اختیارتان قرار دهند.
• اولویت‌بندی: اسکنرهای شبکه اغلب آسیب‌پذیری‌های مشابه را گروه‌بندی کرده و آنها را بر اساس فوریت اولویت‌بندی می کنند. به این ترتیب، مدیر شبکه می‌فهمد که ابتدا باید چه چیزی را اصلاح کند.
• ارائه اطلاعات: ابزارهای اسکن شبکه نه تنها تهدیدها و آسیب‌پذیری‌ها را شناسایی می‌کنند، بلکه قادر به ارائه طرح اصلاحی توصیه شده نیز هستند. یعنی نه تنها ریشه مشکلات را نشان می‌دهند، بلکه راه و چاه را هم به شما یاد می‌دهند.
• گزارش‌دهی و تجزیه‌و‌تحلیل: اگرچه اتوماسیون در مدیریت شبکه فوق‌العاده مفید و مهم است، اما نه به این معنی که همه چیز باید به‌صورت خودکار انجام شود! اسکنر شبکه باید برای مسائلی که از طریق اتوماسیون قابل حل نیستند، گزارشی ایجاد کند یا به مدیران شبکه اجازه تجزیه و تحلیل دستی را بدهد.
• پایگاه داده: اسکنر شبکه اطلاعاتی را در مورد سطوح مختلف حملات احتمالی جمع‌آوری می‌کند. با این‌کار به طور مداوم داده‌های ورودی را با آسیب‌پذیری‌هایی که قبلا شناسایی شده و در پایگاه داده ذخیره شده مقایسه می‌کند تا تهدیدات جدید را شناسایی کند.

معرفی بهترین ابزارهای اسکن شبکه

در حال حاضر برخی از بهترین ابزارهای نتورک اسکن عبارت‌اند از:

۱. ابزار Auvik

Auvik یک ابزار نتورک اسکن با قابلیت کشف خودکار است. این راه‌حل مبتنی بر ابر، قابلیت به‌روزرسانی و عملکرد خودکار را دارد و داده‌های شبکه را با سیستم AES-256 رمزگذاری می‌کند.

۲. اسکنر شبکه SolarWinds

SolarWinds دستگاه‌های متصل به شبکه را برای نظارت، کشف و نقشه‌برداری اسکن می‌کند. این ابزار را می‌توان یک بار اجرا کرد یا برای طوری برنامه‌ریزی کرد که به‌طور منظم شبکه را اسکن کند تا دستگاه‌های جدیدی که به شبکه متصل می‌شوند شناسایی شوند.

۳. ابزار ManageEngine OpUtils

ManageEngine OpUtils قابلیت‌های اسکن قدرتمندی دارد که برای همه نوع شبکه از شبکه‌های کوچک تا شبکه‌های سازمانی مناسب است. این ابزار از پروتکل‌های مختلف شبکه مانند ICMP و SNMP برای انجام اسکن‌های گسترده شبکه استفاده می‌کند. می‌توان از این ابزار برای مشاهده منابع شبکه مانند دستگاه‌های متصل، سرورها و پورت‌های سوئیچ استفاده کرد. این راه‌حل آسان و مبتنی بر وب، می‌تواند بر روی سرورهای لینوکس و ویندوز اجرا شود.ManageEngine OpUtils بیش از ۳۰ ابزار داخلی برای تشخیص فوری و عیب‌یابی مشکلات شبکه دارد.

۴. ابزار اسکنر شبکه Intruder

Intruder یک اسکنر قدرتمند است که نقطه ضعف‌های امنیتی را در سیستم‌های شبکه پیدا کرده و خطرات را پیش‌بینی می‌کند. Intruder با توانایی اسکن خودکار قابلیت پیدا کردن آسیب‌پذیری‌های تمام شبکه‌ها با هر ازندازه و نوعی را داراست. بررسی‌های امنیتی Intruder شامل شناسایی پیکربندی‌های نادرست، پچ‌های نصب نشده، و مشکلات رایج برنامه‌های کاربردی وب مانند تزریق SQL است.

۵. مانیتور شبکه PRTG

مانیتور شبکه PRTG یک راه حل قدرتمند است که می تواند کل زیرساخت شما را تجزیه و تحلیل کند. تمام سیستم‌ها، دستگاه‌ها، ترافیک و برنامه‌های کاربردی در زیرساخت فناوری اطلاعات شما می‌توانند توسط مانیتور شبکه PRTG نظارت شوند. تمام قابلیت ها را فراهم می کند و نیازی به افزونه های اضافی نیست. راه حل آسان برای استفاده و مناسب برای هر اندازه کسب و کار است. توانایی شبکه و استفاده را بر اساس پروتکلی مانند SNMP نظارت می کند و یک رابط مبتنی بر وب ارائه می دهد. دارای ویژگی هایی مانند گزارش دقیق، سیستم هشدار انعطاف پذیر و نظارت جامع شبکه است.

مقاله مانیتورینگ شبکه چیست را نیز مطالعه کنید.

۶. ابزار اسکن شبکه Perimeter 81

Perimeter 81، یک اسکنر مبتنی بر ابر است که با ترکیب منابع محلی و منابع مبتنی بر ابر، کنترل بیشتری روی شبکه‌ اعتمال می‌کند. این اسکنر دارای هزاران ویژگی امنیتی پیشرفته مانند احراز هویت چند عاملی، رمزگذاری ترافیک، بررسی وضعیت دستگاه، نظارت بر زمان واقعی و غیره است. ترکیب این ویژگی‌ها به مدیران سازمان‌ها اطمینان می‌دهد که می‌توانند  شبکه خود را به‌آسانی مدیریت و نظارت کنند.

کلام آخر

اسکنرهای شبکه ابزارهای آنلاین و خودکاری هستند که زیرساخت کامل فناوری اطلاعات یک شبکه را اسکن می‌کنند و در صورت وجود هر نوع آسیب‌پذیری احتمالی، آن را شناسایی می‌کنند. این ابزارها در نهایت یک برنامه اصلاحی برای ایمن‌سازی شبکه به مدیر آن ارائه می‌دهند. بهترین حالت ممکن اعمال تغییرات پیشنهادی به‌صورت دوره در سرتاسر شبکه است تا احتمال هر نوع خطری کاملا برطرف شود. می‌توان نتیجه گرفت وجود چنین ابزاری برای حفظ امنیت شبکه فوق‌العاده مهم و ضرورتش اجتناب‌ناپذیر است. اگر می‌خواهید به‌عنوان مدیر شبکه، همه اتفاقات ریز و درشت سراسر شبکه را زیر نظر داشته باشید، استفاده از ابزارهای اسکن شبکه که به برخی از آنها در متن مقاله اشاره کردیم، حیاتی است.

اگر شما عزیزان تجربه‌ای در زمینه استفاده از ابزارهای اسکن شبکه دارید و چیزهای بیشتری درباره آنها می‌دانید، مشتاقیم نظرتان را دراین‌باره بشنویم. می‌توانید اطلاعات‌تان را در انتهای همین صفحه با ما در میان بگذارید.