ویندوز سرور (Windows Server) مجموعه‌ای از سیستم‌عامل‌های معرفی شده توسط شرکت مایکروسافت است که به‌منظور فعالیت‌های صنعتی و استفاده در سرور‌ها طراحی و ساخته شده‌اند. ویندوز سرور تنها در موارد تجاری استفاده می‌شود و نمی‌توان از آن برای کار‌های روزمره و عادی استفاده کرد. نام ویندوز سرور از سال 2003 که مایکروسافت این نرم‌افزار را در آوریل همان سال و تحت نام تجاری Windows Server 2003 انتشار داد، تا به امروز روی این سیستم‌عامل باقی مانده است.

در این مقاله قصد داریم تا به بررسی کامل این نرم‌افزار همراه با ویژگی‌ها و امکانات ورژن‌های مختلف آن بپردازیم. پس اگر علاقه‌مند هستید تا در مورد این سیستم‌عامل تجاری بیشتر بدانید، تا انتهای مقاله همراه ما باشید.

هم چنین مطالعه سرور چیست و آشنایی با همه انواع آن را از دست ندهید.

ویندوز سرور Windows Server چیست؟

در ماه آوریل سال 2003 شرکت مایکروسافت (Microsoft) نرم‌افزاری را تحت عنوان تجاری Windows Server 2003 وارد بازار کرد تا کنترل و مدیریت سرور‌ها را برعهده گیرد. سرور‌ها سیستم‌های کامپیوتری با منابع بسیار قوی بوده که به‌صورت مداوم آنلاین و فعال هستند و تنها در صورت بروز مشکل، خرابی، تعمیر، به‌روزرسانی و برخی شرایط خاص ممکن است از دسترس خارج شوند.

اگر درمورد سیستم‌عامل اطلاعاتی ندارید بهتر است به‌صورت خلاصه اشاره کرد که زبان کامپیوتری 0 و 1 است. یعنی کامپیوتر دو مفهوم را درک می‌کند، خاموش یا روشن. زمانی که به یک سیستم یا سرور می‌خواهید دستورات و به‌اصطلاح commandهایی را ارجاع دهید، باید با ترجمه دستورات خود به زبان باینری (همان 0 و 1) کاری کنید تا قسمت سخت‌افزار درخواست شما را درک کنید.

 سیستم‌عامل، رابط و پلی میان انسان‌ها و زبان باینری است که با ترجمه تمامی حرکات و دستورات شما مانند حرکت موس، فشار دادن دکمه، نوشتن یک متن، بازکردن یک برنامه و… باعث می‌شود تا کاری که می‌خواهید را رایانه پردازش و انجام دهد. حال رابط‌های کاربری ممکن است متفاوت باشد، زیرا رایانه‌های مختلفی از نظر سخت‌افزاری و طراحی وجود دارند.

برای مثال کامپیوترهای شخصی (PC) از ویندوز و لینوکس برای ترجمه دستورات استفاده می‌کنند درحالی‌که گوشی‌ها و تبلت‌ها از android و IOS برای این کار بهره می‌برند. حال سیستم‌های سخت‌افزاری دیگری به نام سرور، از Windows Server که تفاوت‌های زیادی با موارد ذکر شده دارند، برای انجام دستورات در سطح تجاری استفاده می‌شوند. در ادامه به بررسی تفاوت‌های این سیستم‌عامل با موارد دیگر می‌پردازیم.

تاریخچه ویندوز سرور

ویندوز سرور تاریخچه بسیار طولانی دارد. در واقع مایکروسافت توسعه ویندوز سرور را در دهه ۱۹۸۰ همزمان با توسعه دو نوع سیستم عامل مختلف آغاز کرد: MS-DOS برای استفاده شخصی و رومیزی، در کنار یک سیستم عامل سرور که ویندوز NT نامیده می‌شد. در آن زمان یکی از مهندسان مایکروسافت به نام دیوید کاتلر، هسته ویندوز NT را با هدف ارائه سرعت، امنیت و قابلیت اطمینانی که سازمان‌های بزرگ از یک سیستم عامل سرور انتظار داشتند، توسعه داد. هدف از طراحی هسته ویندوز NT، ایجاد بستری پایدار، سریع و ایمن بود تا شرکت‌های بزرگ بتوانند با اطمینان از آن به عنوان سیستم عامل سرور استفاده کنند. قبل از عرضه ویندوز NT، شرکت‌ها عمدتاً برای سرورهای خود به سیستم عامل یونیکس متکی بودند. اما مشکل اینجا بود که یونیکس برای اجرا به سخت ‌افزارهای گران‌قیمت RISC نیاز داشت. در مقابل، ویندوز NT روی کامپیوترهای x86 که به مراتب ارزان‌تر بودند، قابل اجرا بود و همین مزیت، ویندوز NT را به گزینه‌ای جذاب برای شرکت‌ها تبدیل کرد.

نسخه‌های جدیدتر ویندوز سرور شامل ویژگی‌های کلیدی متعددی هستند. یکی از مهم‌ترین آنها Active Directory است که مدیریت خودکار داده‌های کاربر، امنیت و منابع توزیع‌شده را بر عهده دارد و امکان همکاری با سایر دایرکتوری‌ها را نیز فراهم می‌کند. علاوه بر این Server Manager به عنوان یک ابزار قدرتمند برای مدیریت سرور و پیکربندی آن، هم در محل و هم از راه دور در دسترس مدیران سیستم قرار دارد.

تفاوت‌های ویندوز سرور با ویندوز معمولی

در نگاه اول یک کاربر معمولی نمی‌تواند تفاوت‌های محسوسی میان این دو سیستم‌عامل پیدا کند. هر دو دارای قسمت‌های کاملا مشابه مانند taskbar (نوار وظیفه)، نماد‌های معروف دسکتاپ و دکمه Start هستند. حتی روی Windows Server می‌توانید به‌راحتی نرم‌افزار‌هایی مانند مرورگر‌های وب را نصب کنید و وب‌گردی کنید، یا با آپلود عکس و داشتن برنامه ادیت تصویر، عکستان را تغییر دهید. همچنین بسیاری از برنامه‌ها و اصول اولیه که در ویندوز معمولی مانند Notepad وجود دارد، در ویندوز سرور هم گنجانده شده است.

دلیل این موضوع هم یکسان بودن پایه و اساس کدنویسی هر دو سیستم‌عامل (OS) بوده زیرا که ویندوز سرور 2003 نسخه‌ای از ویندوز XP است. یا ویندوز سرور 2016 نسخه‌ای ویندوز 10 و Windows Server 2019 بر مبنای نسخه 1809 همان ویندوز 10 پایه‌ریزی شده است. با وجود تمامی این موارد باز هم تفاوت‌های زیادی میان Windows Server  و  Windows Pro/Home وجود دارد مانند:

• ویندوز سرور شامل برنامه‌های مدیریت سازمانی است
• این نوع سیستم‌عامل دارای محدودیت‌های سخت‌افزاری کمتری بوده
• هیچ‌گونه ویژگی‌های اضافی ندارد
• قیمت‌های متفاوتی دارند

در ادامه به بررسی این 4 مورد اصلی به‌صورت عمیق می‌پردازیم، پس تا ادامه همراه ما باشید.

ویندوز سرور و برنامه‌های مدیریت سازمانی

زمانی که صحبت از Windows Server است، نیاز به برخی نرم‌افزار‌های مدیریتی مخصوص سازمان‌ها و به بیانی ساده‌تر، برنامه‌های تجاری که مدیریت و کنترل راحت‌تری در اختیار مدیران قرار می‌دهند حس می‌شود. برای مثال برخی از برنامه‌های سازمانی موجود بر روی ویندوز سرور عبارت‌اند از:

اکتیو دایرکتوری (Active Directory)

نرم‌افزاری بر پایه دامین کنترلر (domain controller) است. یعنی به‌جای ورود هر کاربر ازطریق رایانه و سیستم‌های کامپیوتری محلی، تنها با احراز هویت و دردست‌داشتن نام کاربری و پسورد می‌توان به منابع دسترسی پیدا کرد. خود سیستم اکتیو دایرکتوری به زیرشاخه‌ها و دسته‌بندی‌های مختلف بر اساس پلتفرم‌هایی که روی آن اجرا می‌شود، تقسیم می‌شود که عبارت‌اند از:

1. Domain Services (AD DS)
2. Lightweight Directory Services (AD LDS)
3. Certificate Services (AD CS)
4. Federation Services (AD FS)
5. Rights Management Services (RMS)

DHCP یا Dynamic Host Configuration Protocol

در حالت کلی این پروتکل وظیفه دارد تا برای هر دستگاه یک IP Address منحصربه‌فرد تخصیص دهد. اگر با مفهوم IP Address آشنا نیستید باید اشاره کرد که IP خود مخفف internet protocol بوده و مانند آدرس خانه‌های واقعی، نشان‌دهنده مبدا و مقصد دستگاه‌های متصل به شبکه است. زمانی که قرار است دو دستگاه در طول اینترنت یا هر نوع شبکه دیگری با هم دیگر تعامل داشته باشند، ابتدا باید همدیگر را پیدا کنند.

پیداکردن یکدیگر مانند شماره پلاک، آدرس، شماره اشتراک و موارد مشابه برعهده IP address است و هر آدرس آی‌پی باید منحصربه‌فرد باشد. همانند این‌که در دنیای واقعی نمی‌توان برای دوخانه در محل‌های متفاوت یک آدرس یکسان در نظر گرفت، در دنیای شبکه نیز نمی‌توان برای دو دستگاه مختلف متصل به یک network یک آدرس IP ثابت تعیین کرد.

پس وظیفه پروتکل DHCP اختصاص دادن IP آدرس به هر دستگاه و مطمئن شدن از یونیک و منحصربه‌فرد بودن آن خواهد بود. حال در مکان‌های عادی مانند خانه‌هایتان یا رستوران‌ها و یا مغازه‌ها، اجرای این پروتکل برعهده روتر‌ها است. اما در ویندوز سرور، Dynamic Host Configuration Protocol روی این سیستم‌عامل اجرا می‌شود که عملکردهای بیشتری نیز ارائه می‌دهد.

برای مطالعه بیشتر مقاله ipsec چیست و نحوه کارکرد آن چگونه است؟ را پیشنهاد میکنیم.

File  و  Storage

در ویندوز‌های معمولی و عادی مانند ویندوز 10 و نسخه 11 که به‌تازگی وارد بازار شده، دسترسی‌های محدود ولی کافی برای مدیریت فضاهای ذخیره‌سازی در رایانه یا لپ‌تاپ در اختیار کاربران قرار داده می‌شود. اما زمانی که سازمان یا شرکتی برای بهبود شبکه و نتورک خود اقدام به تهیه یا اجاره سرور می‌کند، یکی از خواسته‌ها داشتن فضای ذخیره‌سازی متمرکز با کنترل بیشتر بر روی منابع خواهد بود.

از‌این‌رو نیاز است تا سیستم‌عامل Windows Server نسبت به نسخه معمولی تفاوت‌های زیادی از نظر File و storage داشته باشد. همچنین میزان منابع موجود در سرور‌ها بسیار بیشتر از رایانه‌های معمولی است. برای مثال ممکن است تا 100 ترابایت storage در یک سرور معمولی سرو شود که درنتیجه مدیریت و کنترل آن نیز صددرصد تخصصی‌تر خواهد بود.

Print Services یا خدمات چاپ

بارهاوبارها اشاره کردیم که سرور‌ها برای خدمات تجاری و کسب‌وکار‌های بزرگ تهیه و طراحی شده‌اند. همچنین سیستم‌عامل این دستگاه‌ها نیز بر اساس نیاز‌های همین کسب‌وکار‌ها کدنویسی شده است. برای مثال در یک سازمان نسبتا توسعه‌یافته ممکن است حداقل 10 پرینتر و چاپگر وجود داشته باشد که پیکربندی و تنظیم هرکدام با یک سیستم محلی، کار دشوار و زمان‌بری خواهد بود.

ازاین‌رو یکی از امکانات و ویژگی‌های ویندوز سرور، پیکربندی و نصب ساده تعداد زیادی دستگاه چاپ به شبکه بدون نیاز به کار اضافی است.

خدمات به‌روزرسانی (Windows Update Services)

کسب‌وکارهای زیادی دوست ندارند تا به‌روزرسانی‌های ویندوز و سیستم‌عامل به‌سرعت اعمال شود. در ویندوز‌های معمولی کاربران شاهد اعلان‌های متعدد در مورد آپدیت‌های نرم‌افزاری windows هستند و در مواردی خود سیستم به‌صورت خودکار آپدیت‌ها را دانلود و نصب می‌کند.

در شبکه‌های سازمانی این عمل ممکن است به شبکه و کل network آسیب جدی وارد کند. برای مثال پهنای باند شبکه را در بازه زمانی طولانی کاهش دهد یا به‌روزرسانی سیستم‌عامل منجر به عدم هماهنگی برخی نرم‌افزار‌ها با بستر اجرایی شود. ازاین‌رو Windows Server امکانات و ویژگی‌های منحصر‌به‌فردی برای کنترل به‌روزرسانی‌ها دارد.

شما با تنظیم سرور به‌عنوان کنترل‌کننده Windows Update می‌توانید تمامی به‌روزرسانی‌های را مدیریت و حتی قوانین خاصی روی آن‌ها اعمال کنید.

موارد ذکرشده تنها قسمتی از تفاوت‌های میان سیستم‌عامل ویندوز معمولی و ویندوز سرور است و در مواردی ممکن است که سازمانی با تهیه چندین Server و واگذاری تعدادی مسئولیت برعهده هریک از آن‌ها، عملکرد شبکه خود را تا حد زیادی بالا ببرد.

در ویندوز‌های معمولی نیز می‌توان با دانلود و نصب برخی از برنامه‌های جانبی، عملکرد تعدادی از ویژگی‌ها و امکانات ذکر شده را شبیه‌سازی کرد، ولی مطمئنا قدرت ویندوز سرور را نباید از آن‌ها انتظار داشت.

نسخه‌ها و انواع ویندوز سرور

ویندوز سرور مانند سایر نرم ‌افزارها به طور منظم با به‌روزرسانی‌هایی منتشر می‌شود. در اینجا به سیر تکاملی ویندوز سرور در طول سال‌های گذشته نگاهی می‌اندازیم:

• ۱۹۹۳: انتشار ویندوز NT 3.1 Advanced Server
• ۱۹۹۴: نسخه ۳.۵ ویندوز NT
• ۱۹۹۵: یک به‌روزرسانی دیگر، اینبار به نسخه ۳.۵۱ ((Windows NT Server 3.51
• ۱۹۹۶: Windows NT Server 4.0
• ۲۰۰۰: معرفی ویندوز سرور ۲۰۰۰
• ۲۰۰۳: معرفی ویندوز سرور ۲۰۰۳
• ۲۰۰۵: نسخه دوم ویندوز سرور ۲۰۰۳  ((Windows Server 2003 R2
• ۲۰۰۸: نسخه جدید ویندوز سرور ۲۰۰۸
• ۲۰۰۹:  به‌روزرسانی برای ویندوز سرور  ۲۰۰۸ ((Windows Server 2008 R2 
• ۲۰۱۲: معرفی ویندوز سرور ۲۰۱۲
• ۲۰۱۳: به‌روزرسانی سریع به R2 برای ویندوز سرور ۲۰۱۲ ((Windows Server 2012 R2
• ۲۰۱۶: انتشار ویندوز سرور ۲۰۱۶
• ۲۰۱۷: تغییرات نیمه سالانه و نسخه‌های service channel (Semi-Annual Channel and Long-Term Servicing Channel releases)
• ۲۰۱۹: ۲۰۱۹ windows server
• مارس ۲۰۲۱ Windows Server 2022:
• ژانویه ۲۰۲۴: Windows Server 2025

محدودیت‌های سخت‌افزاری ویندوز سرور

حداکثر میزان رمی که می‌توان روی ویندوز معمولی استفاده کرد 2 ترابایت است! بله شما می‌توانید تا حداکثر 2 TB رم (RAM) روی سیستم خود با استفاده از سیستم‌عامل ویندوز نصب و اجرا کنید که عدد دور از ذهنی به‌حساب می‌رسد. بیشترین میزان رمی که روی قوی‌ترین کامپیوتر‌های گیمینگ یا رندرینگ استفاده می‌شود، 32 گیگ است و رایانه شخصی با 1 ترابایت رم شاید وجود ندارد چه رسد به 2 ترابایت! 

اما باید اشاره کرد که برای ویندوز سرور این عدد 24 است. یعنی تا 24 ترابایت رم (RAM) را می‌توانید روی یک سرور و سیستم‌عامل Windows Server داشته باشید که این عدد برای سرور غیرعادی نیست. همچنین این نوع OS به شما اجازه می‌دهد تا 64 سوکت CPU استفاده کنید که در ویندوز معمولی این تعداد سوکت 2 است.

 ازآنجایی‌که اشاره شد سرور‌ها دستگاه‌های سخت‌افزاری بسیار قدرتمندی هستند و باید برای تعداد کلاینت‌های زیادی خدمات به‌صورت 24 ساعته سرو کنند، این اعداد و ارقام در مواقعی حتی کم بوده و شرکت‌هایی هستند که بیش از چند سرور را تهیه می‌کنند. همچنین در کلود کامپیوتینگ یا رایانش ابری (cloud copmuting) سرور‌ها برای میلیون‌ها کاربر خدمات پردازشی و ذخیره‌سازی متنوعی ارائه می‌کنند.

پس با این تفاسیر بهتر است بگوییم که برای ویندوز سرور محدودیت‌های سخت‌افزاری تا حدود زیادی نسبت به ویندوز معمولی برطرف شده است.

حذف ویژگی‌های اضافی در Windows Server

زمانی که شرکت و سازمانی روی به تهیه سرور و استفاده از خدمات مبتنی بر شبکه می‌آورد، تمامی دارایی‌ها اطلاعات ارزشمند خود را روی این بستر‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری قرار می‌دهد. به این معنی که نیاز به امنیت و حراست از منابع و دارایی‌ها در Servers بسیار بیشتر از کامپیوتر‌ها و رایانه‌های شخصی است.

پس معقول است تاحدامکان نسبت به کاهش ویژگی‌ها و نرم‌افزار‌های غیر مهم در این نوع سیستم‌عامل اقدام شود. تا جایی که بسیاری از برنامه‌های ویندوز معمولی را نمی‌توانید در ویندوز سرور به‌صورت پیش‌فرض داشته باشید. مانند گوگل کروم، Microsoft edge و… که نیاز به دانلود و نصب جداگانه آن‌ها است.

در مواردی حتی تعدادی از برنامه‌ها و نرم‌افزار‌های مهم را نیز نمی‌توانید روی Windows Server نصب کنید، چون به‌صورت پیش‌فرض برخی از دسترسی‌ها به منابع منع شده است تا امنیت سرور و سیستم‌عامل افزایش یابد. اما بااین‌حال باز OS سرور ابزار‌های مدیریتی مهم مانند Command Prompt را حفظ کرده و لازم به ذکر است که مرورگر پیش‌فرض ویندوز سرور Internet Explorer (اینترنت اکسپلورر) است.

مزایای استفاده از ویندوز سرور

ویندوز سرور به عنوان یکی از سیستم‌عامل‌های پیشرو در دنیای سرور، مزایای متعددی را برای کسب‌ و کارها ارائه می‌دهد که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:

امنیت چندلایه

ویندوز سرور با ارائه ویژگی‌های امنیتی قدرتمند از جمله فایروال و آنتی ویروس Windows Defender، لایه‌های دفاعی متعددی را در برابر فعالیت‌های مخرب و حملات سایبری فراهم می‌کند. به‌روزرسانی‌های خودکار و منظم مایکروسافت نیز تضمین می‌کند که سیستم همواره در برابر آخرین تهدیدات امنیتی ایمن باشد. قابلیت Server Core نیز با کاهش سطح حمله، امنیت بیشتری را برای استقرار نسخه‌های Datacenter یا Standard فراهم می‌‌نماید.

انعطاف ‌پذیری در میزبانی وب

ویندوز سرور با پشتیبانی از سوکت‌های متعدد، امکان میزبانی چندین وب‌ سایت را به طور همزمان بر روی یک سرور فراهم می‌کند. این مزیت به کسب ‌و کارها کمک می‌کند تا در هزینه‌ها صرفه‌جویی کنند و عملکرد خود را بهبود بخشند. به عنوان مثال شما می‌توانید از Apache برای میزبانی یک وب ‌سایت و دسترسی به آن از طریق یک سرور PHP یا DNS  استفاده کنید.

نیاز کم به نگهداری

یکی از مزایای قابل توجه ویندوز سرور، نیاز کم آن به نگهداری است. این ویژگی به مدیران IT اجازه می‌دهد تا به جای صرف وقت برای رفع مشکلات سرور، بر مدیریت سایر وظایف تمرکز کنند.

مقیاس‌ پذیری بالا

ویندوز سرور از قابلیت مقیاس ‌پذیری بالایی برخوردار است. این ویژگی به کسب‌ و کارها اجازه می‌دهد تا به راحتی منابع سیستم را با توجه به نیازهایشان تنظیم کنند. ویندوز سرور به شما امکان می‌دهد تا به سادگی منابع خود را با هر تغییری، از افزایش ناگهانی ترافیک گرفته تا نیاز به تغییر حافظه و سایر منابع تطبیق دهید. این قابلیت فقط به تنظیم منابع محدود نمی‌شود؛ بلکه امکان مقیاس ‌پذیری کل ساختار نرم‌ افزاری را نیز متناسب با اندازه و پیچیدگی سازمان فراهم می‌کند.

کنترل دسترسی دقیق

ویندوز سرور امکان کنترل دسترسی دقیق و مدیریت مجوزها را برای کاربران فراهم می‌کند. مدیران می‌توانند به راحتی محدودیت‌ها و مجوزهای دسترسی کاربر را بر اساس فعالیت‌های کاربر، گروه‌های کاربری، الزامات شغلی و موارد دیگر تعیین کنند. همچنین با اجرای استانداردهای کنترل دسترسی خاص، از ناهماهنگی بین نسخه‌های نرم ‌افزار و ویژگی‌ها کاسته می‌شود، لایه امنیتی بیشتری برای محیط کسب‌ و کار فراهم شده و از داده‌های حساس در برابر افراد غیرمجاز یا هکرها محافظت خواهد شد.

به‌روزرسانی‌های امنیتی منظم

به‌روزرسانی‌های امنیتی منظم، کاربران را به طور خودکار از آخرین تهدیدات و آسیب‌ پذیری‌های سیستم آگاه و از آنها محافظت می‌کند. این به‌روزرسانی‌ها اطمینان می‌دهند که تمام تهدیدات شناخته شده برطرف شده‌اند و می‌توانند از ورود بدافزارها به سیستم جلوگیری کنند. به‌روزرسانی‌های امنیتی همچنین به بهبود عملکرد و پیکربندی کارآمدتر گزینه‌ها در سیستم شما کمک می‌کنند.

مدیریت پیشرفته ذخیره ‌سازی

ویندوز سرور امکانات پیشرفته‌ای برای مدیریت فضای ذخیره ‌سازی ارائه می‌دهد. از جمله این امکانات می‌توان به Storage Spaces Direct اشاره کرد که به شما امکان می‌دهد تا از هارد دیسک‌های مختلف، یک فضای ذخیره‌ سازی واحد ایجاد کنید و آن را به راحتی مدیریت نمایید. این ویژگی به خصوص برای سازمان‌هایی که با حجم زیادی از داده‌ها سر و کار دارند، بسیار مفید است.

مجازی‌سازی آسان

ویندوز سرور با Hyper-V (پلتفرم مجازی‌سازی خود) امکان ایجاد و مدیریت ماشین‌های مجازی را به راحتی فراهم می‌کند. این امر به سازمان‌ها کمک می‌کند تا از منابع سخت ‌افزاری خود به شکل بهینه‌تری استفاده کنند و هزینه‌های خود را کاهش دهند.

اتوماسیون وظایف

ویندوز سرور با استفاده از PowerShell (محیط خط فرمان قدرتمند خود) امکان خودکارسازی بسیاری از وظایف مدیریتی را فراهم می‌کند. این ویژگی به مدیران سیستم کمک می‌کند تا وظایف تکراری را به سرعت و با دقت بیشتری انجام دهند و در زمان خود صرفه‌جویی کنند.

پشتیبانی از برنامه‌های کاربردی متنوع

ویندوز سرور از طیف گسترده‌ای از برنامه‌های کاربردی پشتیبانی می‌کند. این مزیت به سازمان‌ها اجازه می‌دهد تا نرم‌افزارهای مورد نیاز خود را بر روی این سیستم عامل اجرا کنند و از سازگاری آنها اطمینان داشته باشند.

قابلیت توسعه و گسترش

ویندوز سرور با ارائه امکانات مختلف به سازمان‌ها امکان می‌دهد تا زیرساخت IT خود را به راحتی توسعه و گسترش دهند. این امر به خصوص برای کسب ‌و کارهای در حال رشد که نیاز به افزایش منابع و قابلیت‌های سیستم خود دارند، بسیار مهم است.

حداقل سیستم مورد نیاز برای نصب ویندوز سرور

موارد زیر، مشخصات حداقل سیستم مورد نیاز برای نصب ویندوز سرور هستند. توجه داشته باشید که برای اجرای روان ویندوز سرور با برنامه‌های کاربردی مختلف ممکن است به سیستم قوی‌تری نیاز داشته باشید.

• پردازنده: یک پردازنده ۶۴ بیتی با سرعت ۱٫۴ گیگاهرتز یا بیشتر 
• حافظه RAM: حداقل ۵۲ مگابایت RAM 
• فضای دیسک: حداقل ۳۲ گیگابایت فضای خالی روی هارد دیسک 
• شبکه: یک آداپتور اترنت گیگابیت و اتصال شبکه با سرعت ۱ گیگابیت بر ثانیه یا بیشتر 
• درایو نوری: یک درایو DVD برای نصب از طریق  DVD 

قیمت‌هایی با تفاوت‌های زیاد در ویندوز سرور و ویندوز معمولی

از دیگر تفاوت‌های عمده ویندوز‌های معمولی مانند Windows 10 یا 8 با ویندوز سرور قیمت تهیه آن‌ها است. به طبع قیمت خرید یک محصول برای استفاده تجاری بیشتر از نسخه معمولی آن خواهد بود. همچنین در Windows Server علاوه بر هزینه خرید، بر اساس تعداد افرادی که به‌صورت قانونی از این OS استفاده می‌کنند باید هزینه اضافی پرداخت کرد. 

درگذشته با تهیه سرور‌های فیزیکی در کنار هزینه‌های خرید و راه‌اندازی ویندوز سرور، شرکت‌ها شبکه‌های خود را با بودجه‌های سنگینی اجرا می‌کردند. اما امروزه انواع سرویس‌های رایانش ابری (Cloud Computing) این امکان را فراهم کرده‌اند که بدون نیاز برای پرداخت هزینه خرید یک سرور و موارد جانبی آن، می‌توان بر اساس نیاز و استفاده پول پرداخت کرد.

 برای مثال Microsoft Azure یکی از این سرویس‌های کلود کامپیوتینگ است که با ارائه سرویس‌های متنوع به همراه قیمت‌های انعطاف‌پذیر، فشار ابتدایی تهیه زیرساخت‌های موردنیاز را کاهش می‌دهد.

راهنمای انتخاب و خرید ویندوز سرور

برای آنکه بتوانید بهترین و مناسب‌ترین ویندوز سرور را برای کسب و کارتان خریداری کنید، باید در هنگام انتخاب گزینه مورد نظر به موارد زیر دقت نمایید.

شناسایی نیازهای کسب و کار

به طور دقیق مشخص کنید که قرار است از ویندوز سرور برای چه هدفی استفاده کنید، تعداد کاربرانی که به طور همزمان از آن استفاده می‌کنند چند نفر است، منابع مورد نیاز سازمان شما چقدر است و…

نسخه مناسب

نسخه‌های مختلف ویندوز سرور با ویژگی‌ها و قابلیت‌های مختلفی ارائه می‌شوند. نسخه‌ای را انتخاب کنید که نیازهای شما را برآورده کند. برخی از نسخه‌های رایج عبارتند از: 

Windows Server 2022: نسخه نسبتا جدید با تمرکز بر امنیت، ابری‌سازی و قابلیت‌های هیبریدی

Windows Server 2019: نسخه‌ای محبوب با پشتیبانی از کانتینر، Kubernetes  و  Azure

Windows Server 2016: نسخه‌ای با ویژگی‌های کلیدی مانند Nano Server و  Windows Container 

 قابلیت‌های امنیتی و محافظتی

حفظ اطلاعات حساس برای هر سازمانی حیاتی است. ویندوز سرور با ارائه قابلیت‌های امنیتی متنوع، نیازهای مختلف را پوشش می‌دهد. این قابلیت‌ها در نسخه‌های مختلف، از سطح پایه در(Essentials برای سازمان‌های کوچک تا متوسط) تا سطوح پیشرفته‌تر در(Standard برای سازمان‌های متوسط) و بسیار پیشرفته در Datacenter (برای سازمان‌های بزرگ با نیازهای امنیتی حیاتی) متغیر است. بنابراین سطح امنیت مورد نیاز کسب و کار نیز در انتخاب نسخه ویندوز سرور مؤثر است.

نیاز به مجازی سازی

مجازی ‌سازی به شما امکان می‌دهد که منابع سخت ‌افزاری سرور خود را بین چندین ماشین مجازی تقسیم کنید. نسخه Essential  فاقد قابلیت مجازی ‌سازی Hyper-V است و نسخه Standard آن را با محدودیت ۲ ماشین مجازی ارائه می‌دهد. در حالیکه نسخه Datacenter امکان ایجاد بی‌شمار ماشین مجازی (حتی به صورت تودرتو) را فراهم می‌نماید. اگر قصد دارید برای کسب و کارتان از مجازی‌ سازی استفاده کنید، مطمئن شوید که نسخه ویندوز سرور انتخابی شما از این قابلیت پشتیبانی می‌کند.

خدمات ابری

استفاده از خدمات ابری در کنار ویندوز سرور به شما کمک می‌کند تا از مزایای متعددی از جمله کاهش هزینه‌ها، افزایش انعطاف ‌پذیری و بهبود دسترسی بهره‌مند شوید. برای استفاده از خدمات ابری با ویندوز سرور باید نسخه‌ای از این سیستم عامل را انتخاب کنید که با سرویس‌های ابری سازگار باشد. مایکروسافت نسخه‌های مختلفی از ویندوز سرور را ارائه می‌دهد که با Azure هماهنگ هستند. اگر قصد دارید از خدمات ابری مانند Microsoft Azure استفاده کنید، نسخه‌ای را انتخاب کنید که با این خدمات سازگار باشد.

بودجه مالی

در هنگام انتخاب ویندوز سرور مورد نظرتان باید به میزان بودجه خود نیز توجه کنید. هزینه‌های مربوط به خرید لایسنس، سخت ‌افزار، نصب، پیکربندی و نگهداری را در نظر بگیرید. با در نظر گرفتن این عوامل می‌توانید مطمئن شوید که کدام نسخه ویندوز سرور برای کسب و کار شما اقتصادی‌تر است.

قابلیت‌های مدیریتی و مانیتورینگ

 توجه به قابلیت‌های مدیریتی و مانیتورینگ در هنگام انتخاب ویندوز سرور برای کسب و کارها اهمیت بسیاری دارد. مدیران و صاحبان کسب و کارها به ابزارها و امکاناتی برای مدیریت و نظارت مؤثر بر سرورها و سیستم‌ها نیاز دارند. قابلیت‌های مدیریتی کارآمد در تسهیل پیکربندی و مانیتورینگ سرورها، کاهش ریسک و بهبود عملکرد کلی سیستم نقش دارند. همچنین قابلیت‌های مانیتورینگ، فرصت پایش عملکرد سرورها و شبکه‌ها را فراهم می‌نمایند، امکان واکنش سریع در برابر خطاها و مشکلات احتمالی را به مدیران می‌دهند و از بروز قطعی و مشکلات جدی‌تر جلوگیری می‌کنند.

چرا به ویندوز سرور ۲۰۲۲ ارتقا دهیم؟

ویندوز سرور ۲۰۲۲ چندین ویژگی جدید دارد که سرور قدیمی فاقد آنهاست. تمام ویندوز سرورهای این سری ویندوز دیفندر (Windows Defender) و محافظ بدافزار دارند. در ادامه این تغییرات جدید و به‌روزرسانی‌ها را به ۳ دسته تقسیم می‌کنیم. با مطالعه این بخش راحت‌تر می‌توانید تصمیم بگیرید که ارتقای ورژن ویندوز سرور به نسخه ۲۰۲۲ برای شخص شما ارزشش را دارد یا خیر.

1. بهبود امنیت در نسخه جدید

در بحث ویندوز سرور،‌ امنیت همیشه مهم‌ترین مسئله است. خوشبختانه مایکروسافت به اهمیت این مسئله به خوبی آگاه است و همواره برای هر به‌روزرسانی، تدابیر امنیتی بهتر و قوی‌تری در نظر می‌گیرد. ویندوز سرور ۲۰۲۲ هم از این قاعده مستثنی نیست. این سیستم عامل در ۳ حوزه سخت‌افزار، حفاظت از سیستم عامل و امنیت محیط مجازی پیشرفت‌های امنیتی چشم‌گیری داشته است.

سایر پیشرفت‌های قابل‌توجه در بحث امنیت ویندوز سرور عبارت‌اند از SMB (Server Message Block) با سرویس‌های رمزگذاری AES-256 و SMB East-West، DNS امن با DNS-over-HTTPS، HTTPS و TLS 1.3، Azure Arc، Azure Automanage و غیره.

یک پیشرفت دیگر ویندوز سرور ۲۰۲۲ داشتن پردازنده‌های سرورهای Secured-core جهت جدا سازی و محدودیت دسترسی به حافظه  است. این ویژگی با بهره‌مندی از ماژول‌های Trusted Platform Module 2.0 و Windows Defender System Guard از سخت‌افزار، سفت‌افزار و سیستم عامل‌ها در برابر تهدیدات محافظت می‌کند.

بررسی جامع پروتکل http | کارکرد + ۳ ویژگی مهم

2. بهبود قابلیت‌های Azure

بلوک پیام سرور Azure (SMB) که گفتیم در نسخه جدید ویندوز سرور استفاده شده، به‌جای استفاده از پروتکل TCP، QUIC (اتصال سریع UDP اینترنت) را اجرا می‌کند. این یعنی کاربران می‌توانند صرف نظر از موقعیت مکانی خود و بدون نیاز به VPN، به سرور فایل‌های در حال اجرا دسترسی داشته باشند. یک خبر عالی برای کاربران این نسخه این است که می‌توانند به Azure Arc متصل شوند و هرکجا که هستند، از خدمات ابری این ویندوز سرور بهره‌مند شوند. حتی می‌توان از ویژگی‌ پیشرفته سرور فایل با فشرده‌سازی SMB بهره‌مند شد. ابر مایکروسافت Azure ویژگی‌های جالبی در اختیار کاربران می‌گذارد.

3. بهبود پلتفرم برنامه

یکی دیگر از ویژگی‌های خوب ویندوز سرور ۲۰۲۲، پیشرفت‌هایی در زمینه بهبود پلتفرم برنامه است. این سیستم عامل یک پلتفرم کاملا انعطاف‌پذیر برای به‌روزرسانی برنامه‌های کانتینر فراهم می‌کند و می‌تواند از برنامه‌ها در مقیاس بزرگ و حیاتی پشتیبانی کند. مثل سرور SQL که معمولا به ۴۸ ترابایت حافظه نیاز دارد.

مایکروسافت ادعا می‌کند نسخه ۲۰۲۲ به‌لطف اندازه کانتینر کوچک‌تر تا ۳۰ درصد سریع‌تر از نسخه قبلی بارگیری می‌شود. همه این موارد در کنار هم تجربه کاربری ویندوز سرور ۲۰۲۲ را تا حد قابل قبولی بهبود می‌بخشند.

اما بیایید ببینیم تغییرات دیگر این نسخه چیست. چه ویژگی‌هایی در نسخه‌های قبلی بود که در ویندوز سرور ۲۰۲۲ مشاهده نمی‌شود؟

مطالعه مقاله edge computing چیست را از دست ندهید.

پیشرفت سخت افزار سرور

نباید چشم‌مان را روی پیشرفت‌های سخت‌افزاری ویندوز سرور ۲۰۲۲ ببندیم. این نسخه سرور محدودیت‌های سخت‌افزاری را کمی کمتر کرده تا ظرفیت سیستم‌عامل از هر نظر افزایش یابد. در حال حاضر، این ویندوز سرور ۴۸ ترابایت حافظه دارد و از ۲۰۴۸ هسته منطقی پشتیبانی می‌کند. یک ارتقای سخت‌افزاری دیگر، استفاده از پردازنده Ice Lake SGX اینتل است. به این ترتیب داده‌های حساس و محرمانه در پردازنده رمزگذاری می‌شوند.

ویژگی‌های حذف‌شده در ویندوز سرور ۲۰۲۲

در این ورژن مایکروسافت تصمیم گرفت توسعه برخی از ویژگی‌های اصلی را که در ویندوز سرورهای قبلی وجود داشت، متوقف یا به‌طور کامل حذف کند. در این بخش نگاهی به این تغییرات می‌اندازیم.

سرور iSNS (نام سرویس استوریج اینترنت)

کمپانی مایکروسافت از نسخه ۱۷۰۹ زمزمه‌های حذف سرویس iSNS را آغاز کرد. نهایتا در این نسخه ماشه را کشید و به‌طور کامل آن را از میان برداشت. در نسخه ۲۰۲۲ خبری از این سرویس نیست؛ اما کاربران می‌توانند به سرورهای iSNS وصل شوند یا اهداف iSCSI را دستی اضافه کنند.

ماشین‌های مجازی محافظت‌شده و پارچه محافظ

مایکروسافت در تلاش برای هم‌ترازسازی ویندوز سرور و Azure، اعلام کرد که دگر پارچه محافظ و ماشین‌های مجازی محافظت‌شده را توسعه نمی‌دهد. اما همچنان از این ویژگی‌ها پشتیبانی می‌کند.

سرویس استقرار ویندوز (WDS)

در ویندوز سرور ۲۰۲۲ عملکرد استقرار سیستم عامل WDS تا حدی منسوخ شد. با این حال این تغییر، تاثیری بر هیچ جریان کاری نمی‌گذارد.

کانال‌های نیمه سالانه (SAC)

مایکروسافت به عنوان بخشی از رویکرد مشتری محور خود، اعلام کرد SAC ها را با کانال خدمات طولانی مدت (LTSC) جایگزین می‌کند تا کانال انتشار اصلی این شرکت باشد.

اهمیت مانیتورینگ ویندوز سرور چیست؟

پیشرفت تکنولوژی باعث معرفی سیستم‌هایی شد که از فناوری اطلاعات پیچیده‌ای برخوردار بودند. هر شرکت با حجم عظیمی از داده برای راه‌اندازی و حفظ کسب و کار خود سروکار دارد و باید فکری به‌حال مدیریت و نگهداری آنها کند. مدیریت این داده‌ها به ظرفیت بالایی نیاز دارد و سرورهای متمرکز معمولا خارج از سایت و در مکان‌های دور نگهداری می‌شوند.

فناوری مجازی‌سازی با رفع این محدودیت‌های ذخیره‌سازی و نگرانی‌های امنیتی، به محبوبیت زیادی دست یافته‌اند. اگر شما هم در شرکت خود از سیستم عامل ویندوزسرور استفاده می‌کنید، حتما متوجه شده‌اید که این سرورها روی ساختار کلاینت-سرور کار می‌کنند. این معماری فرایند مانیتورینگ روی ویندوز را به‌مراتب راحت‌تر می‌کند.

سرورها همواره از جانب انبوهی از داده‌های مربوط به سیستم و فرایندهای نرم افزاری مورد حمله قرار می‌گیرند. در نتیجه با توجه به ماهیت بحرانی بار کاری ویندوز سرور، نظارت مستمر روی عملکرد آن از واجبات است.

نظارت بر عملکرد ویندوز سرور به دو روش قابل اجراست. با راه حل‌های نظارت مبتنی بر ابر یا با ابزارهای نظارت بر ویندوز که روی سرورهای فیزیکی پیاده می‌شوند. حتی برخی شرکت‌ها برای مانیتورینگ بهتر، ترکیبی از سرورهای داخلی و خارجی را با هم به کار می‌برند.

برای مطالعه بیشتری کلاینت چیست را ازدست ندهید.

Windows Server Update Services (WSUS) چیست؟

WSUS مخفف Windows Server Update Services است و علی‌رغم تشابه اسمی، با ویندوز سرور کمی فرق می‌کند. مایکروسافت این برنامه رایگان را با هدف استقرار و مدیریت آخرین به‌روزرسانی‌ها و پچ‌های محصولات مایکروسافت تولید و روانه بازار می‌کند. به‌لطف این تکنولوژی تیم فناوری اطلاعات شرکت می‌توانند به راحتی عملیات به‌روزرسانی و مدیریت پچ‌ها را اجرا کند. کلیه وظایف از طریق یک کنسول مدیریتی جامع انجام می‌شود. البته سرور WSUS می‌تواند منبع خوبی برای به‌روزرسانی سایر سرورهای WSUS شرکت هم باشد.

موقع هنگام استقرار WSUS، حداقل یک سرور WSUS باید از شبکه شرکت به Microsoft Update متصل باشد تا اطلاعات به‌روزرسانی موجود را دریافت کند. WSUS امکان مدیریت پهنای باند و بهینه‌سازی منابع شبکه را نیز فراهم می‌کند.

جمع‌بندی

تقریبا هر محصولی که وارد بازار می‌شود، در دو نسخه تجاری و شخصی معرفی خواهد شد. زیرا در مصارف شخصی نیاز به امکانات و ویژگی‌ها متفاوت از نسخه تجاری است. در حوزه OS و سیستم‌عامل نیز این تفاوت در نسخه تجاری و شخصی وجود دارد.

نوع تجاری ویندوز که روی منابع سرور نصب و راه‌اندازی می‌شود، ویندوز سرور (Windows Server) نام دارد. از سال 2003 که اولین نسخه این نرم‌افزار با همین نام معرفی شد، همچنان سیستم‌عامل Server را با نام “ویندوز سرور” می‌شناسیم. در این مقاله سعی شد تا به‌صورت کامل و جامع به بررسی و ویژگی‌ها و تفاوت‌های ویندوز معمولی و نسخه تجاری آن (سرور) بپردازیم. امید است تا با مطالعه آن، بتوانیم کمکی در حل سوالات شما کرده باشیم.

سوالات متداول