شبکه چیست؟ این پرسش در دنیای IT سوال ابتدایی و بنیادین است که برای کاربران مطرح می‌شود. علاوه بر این سوال در مراتب بعدی سوالاتی از قبیل: انواع شبکه چیست و کاربرد شبکه چیست و … نیز مطرح می‌گردد که یادگیری قدم به قدم این مباحث کمک می‌کند تا در دنیای مدرن کامپیوتری و دیجیتالی امروز، بتوان به درستی از فواید فناوری اطلاعات و تکنولوژی‌های هوشمند بهره برد.

اصولا در هر موضوعی، زیربناهای ارتباطی و اتصالی، پایه لازم برای جریان اطلاعات و استفاده از داده‌های مختلف و همسان‌سازی و تجمیع و بسط‌نهادهای نظری و عملی را شکل می دهد.

در دنیای تکنولوژی‌های محاسباتی هوشمند و کامپیوتری نیز، بر همین منوال، پایه‌های اتصالی و ارتباطی، زیربنای اشتراک‌گذاری اطلاعات و داده‌ها و بهره‌مندی از داده‌های مختلف را فراهم می‌کند که تحت اصطلاح “شبکه کامپیوتری” یا computer network خوانده می‌شود.

از طرفی، جهان بشری همواره بر پایه ارتباط و اشتراک‌گذاری استوار بوده و مفهوم جامعه از تجمیع همین داده‌های فردی شکل گرفته و امروزه بیشتر از هر زمانی، مفهوم ارتباط ورای مرزهای زمانی و مکانی، به واسطه تکنولوژی‌های الکترونیکی، تمام ابعاد زندگی بشری را، از روزمره ترین امور تا امور تخصصی و تکنیکی و حرفه‌ای، دربرگرفته است و به همین دلیل، لازم است عموم مردم با مفاهیم ارتباطی کامیپوتری و اینترنتی از جمله اینکه شبکه چیست و چه کاربردی دارد، آشنایی یابند.

پیش از آنکه به توضیح این سوال که شبکه چیست بپردازیم، باید بگوییم که گاها یکسری الزامات سخت‌افزاری برای تشکیل شبکه رایانه‌ای نیاز هست؛ از جمله ضروریات اصلی سخت‌افزاری شبکه باید به کارت شبکه NIC و کابل شبکه و کانکتور یا اتصال دهنده RJ-45 که تحت نام “کابل پچ کورد” هم خوانده می‌شود، اشاره کرد. این ملزومات برای راه‌اندازی شبکه‌های سیمی یا وایر است که از طریق کابل به هم متصل هستند.

در جامع‌ترین تعریف مصطلح با بیان ساده می‌توان گفت که: “شبکه به اتصال حداقل دو کامپیوتر برای اشتراک گذاری داده ها گفته می شود که از مباحث پایه در علم فناوری اطلاعات IT  است“.

شبکه چیست؟

دستگاه‌های الکترونیکی و محاسباتی متصل به یکدیگر که می‌توانند داده‌ها را با هم مبادله کنند، در مجموع یک شبکه کامپیوتری را تشکیل می‌دهند.

یک شبکه رایانه‌ای یا با استفاده از سیستم‌های فیزیکی و سخت‌افزاری و به واسطه کابل برای برقراری اتصالات سیمی ایجاد می‌شود و یا در تکنولوژی‌های بی‌سیم نوین، توسط سیستم‌های وایرلس برقرار می‌گردد.

برای درک بهتر اینکه شبکه چیست، ابتدا لازم است بدانیم که شبکه کامپیوتری چگونه کار می کند؟

تاریخچه و تعریف شبکه کامپیوتری

در قدم بعدی برای آنکه بدانیم شبکه کامپیوتری چیست، نگاهی به تاریخچه شبکه‌‌های کامپیوتری می‌اندازیم.

برای اولین بار در اواخر دهه 1950 میلادی بود که مفهوم و ساختار شبکه اطلاعات الکترونیکی در زیرساخت‌های ارتش و نیروهای دفاعی کشورهای توسعه یافته‌ای نظیر آمریکا، ایجاد شد؛ در آن زمان، برای انتقال داده‌ها از خطوط تلفن بهره می‌بردند و کاربردهای علمی و تجاری شبکه‌های الکترونیکی بسیار محدودتر بود.

کم کم با پیدایش و توسعه اینترنت و شبکه الکترونیکی جهانی تحت وب، کاربرد شبکه‌های کامپیوتری توسعه یافت و شرکت‌ها و ارگان‌ها، موسسات و سازمان‌ها و نهادهای مختلف برای یکپارچه‌سازی عملیات الکترونیکی و محاسباتی خود، ملزم به استفاده از شبکه کامپیوتری جهت اشتراک‌گذاری و انتقال داده‌ها شدند.

امروزه استفاده از شبکه کامپیوتری محدود به شرکت‌ها، ادارات و نهادها نبوده و حتی در مدارس، آموزشگاه‌ها، فروشگاه‌ها و گاهی در خانه و کاربردهای شخصی نیز رواج دارد.

با رواج کسب و کارهای شخصی و مشاغل خانگی و توسعه مفهوم دورکاری و فریلنسرینگ که در دوران کرونا، بیش از همیشه مطرح شد و رونق گرفت، استفاده از انواع شبکه‌های کامپیوتری برای استفاده‌های شخصی و خانگی، و نیز در کسب‌و‌کارهای فردی و کوچک، زمینه‌ساز موفقیت تجاری و اجتماعی و تبلیغاتی شده است. پس ضرورت دارد با مفاهیم و اجزای کاربردی شبکه کامپیوتری و IT و نحوه استفاده و انواع آن بیشتر آشنا شویم.

هر چه آشنایی ما با مفاهیم و تعاریف و بنیان‌های شبکه بیشتر باشد، بیشتر پی می‌بریم که مزایا و ضرورت استفاده از شبکه چیست و چرا امروزه شناخت چنین مفاهیم و دانشی مختص به قشر خاص نبوده و یک الزام عمومی برای موفقیت است.

امروزه کاربرد و ویژگی‌های ساختاری و نرم‌افزاری و سخت‌افزاری شبکه کامپیوتری نسبت به قبل بسیار تغییر کرده و با ظهور ارتباط‌دهنده‌های بی‌سیم و مودم‌های وایرلس، ساختار و انواع تازه‌ای به این تشکیلات اضافه شده است.

الزامات شبکه چیست؟

نقاط یا گره‌ها و پیوندها، بخش‌های اصلی یک شبکه کامپیوتری را تشکیل می‌دهند. گره‌ها شامل تجهیزات سخت افزاری ارتباط‌دهنده ( DCE ) مانند: مودم، هاب، سوئیچ یا تجهیزات پایانه داده ( DTE ) شامل دو یا چند کامپیوتر و نوت بوک و لپ تاپ و چاپگر و … می‌باشد. پیوندها، یا به صورت فیزیکی و از طریق کابل و کانکتور هستند یا به صورت غیر‌سیمی و از طریق امواج وایرلس و اینترنتی.

این گره ها در یک شبکه کامپیوتری، همگی همزمان و یکنواخت از یک ساختار مشخص و مجموعه‌ای از پروتکل‌ها پیروی می‌کنند که طبق آن نحوه ارسال و دریافت داده‌های الکترونیکی از طریق پیوندها تعیین می‌شود.

برنامه ریز و طراح شبکه، فردی است که طراحی و معماری ساختار و پروتکل‌های شبکه را هم در واحدهای سخت‌افزاری و هم در قالب نرم‌افزار و فرمول‌های منطقی و محاسباتی، انجام می‌دهد.

شبکه‌های کامپیوتری چه کاربردی داشته و چرا فراگیری استفاده از آن‌ها اهمیت دارد؟

به نظر نمی رسد که با وجود تاثیر اینترنت و امور سیستمی و الکترونیکی در روزمرگی‌های دنیای امروزی، نیازی باشد تا بر ضرورت و اهمیت ارتباطات کامپیوتری و انتقال داده‌ها و اطلاعات، تاکید نماییم؛ پس با آگاهی از این امر مهم، به مرور این مقوله می‌پردازیم که کاربرد شبکه چیست؟

• ایجاد ارتباط با استفاده از ارسال ایمیل، ویدئو و پیام فوری و …
• اشتراک‌گذاری سخت‌افزارهای کاربردی مانند: چاپگر ( پرینتر )، اسکنر و …
• اشتراک‌گذاری فایل‌ها
• اشتراک‌گذاری نرم‌افزارها و برنامه‌های عامل در سیستم‌های راه دور
• دسترسی آسان و فوری به اطلاعات و داده‌ها و امکان ذخیره سازی اطلاعات و بازیابی آن

از جمله کاربردهای مهم شبکه کامپیوتری هستند.

چه کسانی به شبکه نیازمندند؟

در دنیای امروز که بسیاری از فعالیت‌ها دیجیتالی شده است، استفاده از شبکه می‌تواند برای اغلب مشاغل سودمند باشد. برخی از گروه‌های شغلی که می‌توانند از شبکه استفاده زیادی ببرند عبارتند از:

• شرکت‌ها و بیزینس‌ها: این مشاغل برای ارتباطات داخلی، اشتراک‌گذاری اطلاعات و… به شبکه نیاز دارند.

• سازمان‌های دولتی: سازمان‌های دولتی می‌توانند برای ارائه خدمات و مدیریت اطلاعات از شبکه استفاده کنند.
• دانشگاه‌ها و مدارس: مراکز آموزشی برای آموزش آنلاین، ایجاد دسترسی شاگردان به منابع درسی و ارتباط بین شاگردان و استادان به شبکه نیاز دارند.
• برنامه نویسان: شبکه می‌تواند برای تست و اجرای آزمایشی اپلیکیشن‌ها، وبسایت‌ها و… مفید باشد.
• محققان و پژوهشگران: محققان می‌توانند برای اشتراک‌گذاری داده‌ها، همکاری با دیگر پژوهشگران و دسترسی به داده‌ها و منابع علمی از شبکه استفاده کنند.
• بیمارستان‌ها و کلینیک‌ها: مراکز درمانی می‌توانند برای مشاهده آنلاین سوابق پزشکی، ارتباط با بیماران و… از شبکه استفاده کنند.

بانک‌ها و موسسات مالی: بانک‌ها برای پردازش تراکنش‌ها، مدیریت حساب‌ها و ارائه خدمات آنلاین به شبکه نیاز دارند.

مهم‌ترین اجزای شبکه چیست؟

بیایید نگاه دقیق‌تری به مهم‌ترین اجزای شبکه‌های کامپیوتری بیندازیم و ببینیم اساسی‌ترین مولفه‌های یک شبکه چیست؟

۱. دستگاه‌های شبکه

دستگاه‌ها یا گره‌های شبکه، دستگاه‌های محاسباتی هستند که باید به شبکه وصل شوند. از نمونه این دستگاه‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• رایانه‌ها، موبایل‌ها و سایر دستگاه‌های مصرف‌کننده: کاربران نهایی (اندپوینت‌ها) با این دستگاه‌ها به‌طور مستقیم و مکرر به شبکه متصل می‌شوند.
• سرور: این‌ها سرورهای برنامه یا استوریج‌هایی هستند که مسئولیت محاسبات اصلی و ذخیره‌سازی داده‌ها را برعهده می‌گیرند. همه درخواست‌های مربوط به وظایف یا برخی از داده‌ها، راهی سرور شبکه می‌شوند.
• روتر: روتینگ یا مسیریابی، فرایند انتخاب مسیری است که بسته‌های داده باید از آن عبور کنند. روتر این وظیفه را برعهده می‌گیرد و بسته‌ها را از دل شبکه‌ها عبور داده و به مقصد می‌رساند.
• سوئیچ: سوئیچ را می‌توان شبیه ترانسفورماتورهای شبکه برق تلقی کرد که سیگنال شبکه را تمیز و تقویت می‌کنند. هاب یک نوع ریپیتر دیگر است که چند پورت دارد و داده‌ها را به پورت‌های دردسترس ارسال می‌کند. بریج یا پل نوعی هاب هوشمند است که داده را فقط به پورت مقصد منتقل می‌کنند. سوئیچ یک پل چند پورته است که با اتصال کابل‌های داده، می‌تواند ارتباط میان چندین دستگاه شبکه را امکان‌پذیر کند.

۲. پیوندها یا لینک‌ها

لینک‌ها رسانه‌های انتقال شبکه هستند که می‌توان آن‌ها را به دو دسته سیمی و بی‌سیم تقسیم کرد:

• سیمی: در شبکه‌ها برای برقراری ارتباط سیمی از کابل‌های کواکسیال، خطوط تلفن، کابل کشی جفت تابیده و فیبرهای نوری استفاده می‌شود.
• بی‌سیم: اتصالات شبکه را می‌توان از طریق رادیو یا سایر سیگنال‌های الکترومغناطیسی نیز برقرار کرد. این نوع انتقال بی‌سیم نامیده می‌شود و از رایج‌ترین نمونه‌های آن می‌توان به ماهواره‌های ارتباطی، شبکه‌های سلولی و طیف‌های گسترده رادیویی و فناوری اشاره کرد.

۳. پروتکل‌های ارتباطی

پروتکل ارتباطی را می‌توان مجموعه‌ای از قوانین تعریف کرد که تمام گره‌های درگیر در انتقال اطلاعات آن را دنبال می‌کنند. برخی از پروتکل‌های متداول عبارتند از مجموعه پروتکل اینترنت (TCP/IP)، IEEE 802، اترنت، LAN بی‌سیم و استانداردهای سلولی. TCP/IP یک مدل مفهومی است که با استانداردسازی ارتباطات در یک شبکه مدرن استاندارد، چهار لایه کاربردی را پیشنهاد می‌کند:

• لایه دسترسی شبکه: این لایه نحوه انتقال فیزیکی داده‌ها را مشخص می‌کند و تعیین می‌کند بیت‌های داده چطور در سخت‌افزار منتقل می‌شوند؛ از طریق سیم یا فیبرهای فیزیکی.
• لایه اینترنت: این لایه وظیفه بسته‌بندی داده‌ها را در بسته‌های قابل درک برعهده دارد و ارسال و دریافت آنها را ممکن می‌سازد.
• لایه انتقال: این لایه به دستگاه‌ها امکان می‌دهد تا با اطمینان از اعتبار و پایداری اتصال، مکالمه را حفظ کنند.
• لایه برنامه: این لایه مشخص می‌کند برنامه‌های کاربردی سطح بالا چطور می‌توانند به شبکه دسترسی پیدا کرده و فرایند انتقال داده را آغاز کنند.

بیشتر ساختار اینترنت مدرن مبتنی بر مدل TCP/IP است، اگرچه هنوز هم اثرات قدرتمند مدل هفت لایه OSI احساس می‌شود.

IEEE802 خانواده‌ای از استانداردهای IEEE است که با شبکه‌های محلی (LAN) و شبکه های شهری (MAN) سروکار دارد. شبکه بی‌سیم شناخته‌شده ترین عضو خانواده IEEE 802 است و معمولا به نام‌های WLAN یا Wi-Fi شناخته می‌شود.

۴. دفاع شبکه

در حالی که گره‌ها، پیوندها و پروتکل‌ها شالوده یک شبکه را تشکیل می‌دهند، یک شبکه مدرن نمی‌تواند بدون سیستم دفاعی مدت زیادی زنده بماند. وقتی حجم زیادی از داده در شبکه تولید، جابجا و پردازش می‌شوند، امنیت بیشتر از همیشه اهمیت پیدا می‌کند. از ابزارهای دفاعی شبکه‌ها می‌توان به: فایروال، سیستم‌های تشخیص نفوذ (IDS)، سیستم‌های پیشگیری از نفوذ (IPS)، کنترل دسترسی شبکه (NAC)، فیلترهای محتوا، پروکسی سرورها، دستگاه‌های ضد DDoS و لود بالانسرها اشاره کرد.

انواع پروتکل‌ها و استانداردهای شبکه چیست؟

به طور کلی می‌توان گفت پروتکل‌های رایج شبکه شامل موارد زیر هستند:

۱. پروتکل‌های لایه انتقال داده:

• TCP (Transmission Control Protocol): این پروتکل باعث می‌شود که داده‌ها به درستی و به ترتیب دریافت شوند و برای انتقال داده‌های حساس مانند وبسایت‌ها و ایمیل‌ها استفاده می‌شود.
• UDP (User Datagram Protocol): این پروتکل سرعت بالاتری دارد؛ اما برای تحویل داده‌ها تضمینی ندارد. این پروتکل در برنامه‌هایی مانند بازی‌های آنلاین و پخش ویدئو که به انتقال لحظه‌ای نیاز دارند استفاده می‌شود.

۲. پروتکل‌های ارتباطی:

• HTTP (Hypertext Transfer Protocol): این پروتکل برای انتقال صفحات وب و اطلاعات در فضای اینترنت استفاده می‌شود.
• FTP (File Transfer Protocol): پروتکلی برای انتقال فایل‌ها بین دو سیستم در شبکه است و معمولا از آن برای آپلود و دانلود فایل‌ها از سرورهای وب استفاده می‌شود.
• SMTP (Simple Mail Transfer Protocol): این پروتکل برای ارسال ایمیل از یک سرور به سرور دیگر است.
• DNS (Domain Name System): این پروتکل برای تبدیل نام دامنه به آدرس IP به کار می‌رود.

۳. پروتکل‌های امنیتی:

• SSL/TLS (Secure Sockets Layer/Transport Layer Security): این پروتکل‌ها برای رمزنگاری ارتباطات است و برای ایجاد ارتباط امن بین دو دستگاه در سرور استفاده می‌شود.
• IPsec (Internet Protocol Security): برای تامین امنیت IP است و غالبا در VPNها برای رمزنگاری و احراز هویت استفاده می‌گردد.

۴. پروتکل‌های مدیریت و کنترل شبکه:

• SNMP (Simple Network Management Protocol): این پروتکل برای مدیریت و نظارت بر دستگاه‌های  موجود در شبکه است و به مدیران اجازه می‌دهد تا وضعیت دستگاه‌های خود را بررسی کرده و تنظیمات آن‌ها را تغییر دهند.
• DHCP (Dynamic Host Configuration Protocol): برای اختصاص دادن خودکار آدرس IP به دستگاه‌های متصل به شبکه است و نیاز به پیکربندی دستی را کاهش می‌دهد.

مزایای شبکه‌های کامپیوتری

مزیت‌های یک شبکه کامپیوتری به‌مراتب بیشتر از معایب آن است. در واقع بسیاری از شرکت‌های امروزی بدون داشتن شبکه، نمی‌توانند به کار خود ادامه دهند. بیایید دقیق‌تر ببینیم برخی از فواید و مزیت‌های شبکه چیست؟

• اشتراک‌گذاری داده‌ها و اطلاعات: بزرگترین مزیت‌ شبکه و می‌توان گفت هدف اصلی از راه‌اندازی آن اشتراک‌گذاری داده‌ها میان چند دستگاه متصل است. به‌علاوه شبکه‌ها امکان دسترسی به پایگاه‌های داده را فراهم می‌کنند.
• ارتباطات: یک شبکه به همه کاربران این امکان را می‌دهد که با استفاده از چت، پیام‌های فوری، ایمیل و ویدئو کنفرانس به سرعت با یکدیگر ارتباط برقرار کنند.
• اشتراک‌گذاری سخت افزار: دستگاه‌های سخت افزاری متصل به شبکه را می‌توان با همه کاربران به اشتراک گذاشت. از نمونه آنها می‌توان به NAS، چاپگرها، رایانه‌های قدرتمندتر، ابررایانه‌ها و مزارع رندر اشاره کرد.
• اشتراک‌گذاری نرم افزار: مادامی که اشتراک‌گذاری یک نرم‌افزار قانونی باشد، شبکه بستری فراهم می‌کند تا چند دستگاه از یک نرم افزار استفاده کنند.
• انتقال پول: اتصال به یک شبکه امن امکان انتقال پول بین بانک‌ها و کاربران را فراهم می‌کند تا مدیر شبکه به‌راحتی بتواند حقوق و دستمزد کارکنان را مدیریت و پرداخت کند.

معایب شبکه‌های کامپیوتری

در کنار مزیت‌ها و فوایدی که برای شبکه‌ها برشمردیم، اشکالات و معایبی هم وجود دارد که نباید نادیده گرفت. مثلا اینکه:

• ویروس و بدافزار: شبکه فرایند اشتراک‌گذاری اطلاعات را بی‌نهایت راحت‌تر می‌کند. متاسفانه این یعنی فرصت بهتری برای ویروس‌ها و بدافزارها فراهم می‌شود تا به رایانه‌های شبکه دسترسی پیدا کنند. اگر به‌فکر اقدامات احتیاطی امنیتی مناسب مانند: رمزگذاری فایل‌ها یا استفاده از فایروال‌ نباشید، داده‌های شبکه در معرض خطر خواهند بود.
• پیچیدگی: شبکه یک مفهوم پیچیده است و راه‌اندازی و مدیریت آن به تخصص و تجربه فراوان نیاز دارد. هرکسی نمی‌تواند یک‌شبه شبکه راه‌اندازی کند.
• هزینه اولیه زیاد: خرید تجهیزات اولیه شبکه هزینه‌بردار است و هرکسی از عهده آن برنمی‌آید. از طرفی برخی از اجزای شبکه مصرفی هستند و به‌مرور زمان خراب یا بی‌اثر می‌شوند که باید هزینه تعمیر یا جایگزینی آن‌ها را هم در نظر گرفت. خرابی مکرر سرور و مشکلات کابل‌ها از دیگر معایب اصلی شبکه‌هاست.

شناسه‌های منحصر به فرد شبکه

در این بخش با برخی از شناسه‌های منحصربه‌فرد هر شبکه آشنا می‌شویم:

• نام میزبان: همه دستگاه‌های شبکه با یک دستگاه منحصر‌به‌فرد تحت عنوان نام میزبان یا Hostname در ارتباط هستند.
• آدرس آی پی: آدرس IP (پروتکل اینترنت) یک شناسه منحصربه‌فرد برای هر دستگاه اینترنت است. طول این آدرس ۳۲ بیت است.
• سرور DNS: سروری که URL یا آدرس وب را به آدرس IP مربوطه ترجمه می‌کند. DNS مخفف Domain Name System است.
• آدرس مک: MAC (آدرس کنترل دسترسی رسانه) یک آدرس فیزیکی است که برای هر هاست منحصربه‌فرد است و با NIC (کارت رابط شبکه) ارتباط دارد.
• پورت: پورت یک کانال منطقی است که به کاربران شبکه اجازه می‌دهد داده‌ها را به یک برنامه ارسال یا دریافت کنند. هر هاست می‌تواند چندین برنامه در حال اجرا داشته باشد و هر یک از این برنامه‌ها با شماره پورتی که روی آن اجرا می‌شوند، شناسایی می‌شوند.

انواع شبکه چیست؟

همانطور که پیش‌تر اشاره گردید، بر اساس محل استفاده و نوع کاربری شبکه کامپیوتری، اشکال و انواع شبکه کامپیوتری مختلف و گوناگون است. در ادامه با مروری بر این تنوع، بر شرح آن پرداخته و توضیح می دهیم که انواع شبکه چیست و چه کاربردی دارند.

انواع شبکه کامپیوتری به اختصار شامل عناوین زیر است:

• شبکه شخصی PAN
• شبکه محلی LAN
• شبکه گسترده WAN
• شبکه محلی بی سیم WLAN
• شبکه منطقه ای CAN
• شبکه شهری MAN
• شبکه منطقه ای ذخیره سازی SAN
• شبکه منطقه ای سیستمی SAN
• شبکه محلی نوری غیرفعال POLAN
• شبکه خصوصی سازمانی EPN
• شبکه خصوصی مجازی VPN
• شبکه محلی  HAN

شبکه شخصی یا PAN

این نوع شبکه، ابتدایی‌ترین نوع شبکه کامپیوتر است که به یک شخص محدود بوده و بر ارتباط بین دستگاه‌های کامپیوتری در فضای کاری یک فرد متمرکز است و بردی تا نهایت ده متر را شامل می‌شود. اتصالات میان کامپیوتر، تبلت، تلفن، پرینتر، USB، PDA و … از جمله نمونه‌های این شبکه است.

شبکه محلی یا LAN

حالا نوبت به پاسخ سوال: “شبکه محلی کامپیوتر کدام است؟” رسیده است. باید گفت یکی از کاربردی‌ترین شبکه‌های کامپیوتری، شبکه محلی یا LAN است که از طریق یک مسیر ارتباطی مشترک در یک مکان محدود و بصورت محلی و مکانی، دستگاه‌های کامپیوتری به یکدیگر متصل می‌شوند. این شبکه شامل دو یا چند کامپیوتر است که از طریق یک سرور به هم متصل هستند و از تکنولوژی‌های مهمی چون اترنت و یا فای‌وای Wifi بهره می‌برد. می توان نمونه‌های این نوع شبکه را در خانه، مدارس و آموزشگاه‌ها، کتابخانه، آزمایشگاه، ادارات و دانشگاه‌ها و … مشاهده کرد.

شبکه گسترده یا WAN

اتصال کامیپوترها در فواصل مکانی طولانی از طریق یک مسیر ارتباطی مشترک، شبکه گسترده نام دارد. این شبکه محدودیت مکانی نداشته و در اماکن مختلفی گسترش دارد. خود این شبکه، شامل شبکه‌های محلی مختلف نیز می‌شود. آشناترین شبکه گسترده، اینترنت است.

شبکه محلی بی‌سیم یا WLAN

اگر شبکه محلی، از اتصالات بی‌سیم مانند Wi-Fi برای ارتباط بهره برد، شبکه محلی بی‌سیم ایجاد می‌گردد. در این شبکه خبری از اتصالات کابلی و فیزیکی نیست. WLAN Wi-Fi متداول‌ترین نوع این شبکه کامپیوتری است.

شبکه منطقه‌ای یا شبکه پردیس یا CAN

این شبکه، از LAN بزرگتر اما از MAN کوچکتر است. کاربرد این نوع شبکه معمولا در مکان‌هایی مانند: مدرسه و کالج مرسوم است و یک منطقه جغرافیایی محدود را پوشش می‌دهد؛ در واقع برخلاف شبکه محلی که محدود به داخل یک ساختمان است، شبکه منطقه‌ای برای ارتباطات کامپیوتری در چند ساختمان از محوطه یک مجموعه، کاربرد دارد.

شبکه منطقه‌ای سیستمی

خوشه‌ای از کامپیوترها با کارایی بالا در این شبکه به هم متصل می‌شوند. این شبکه، نوعی شبکه اتصال‌گرا با پهنای باند بالا است. این شبکه از گروه شبکه‌های محلی است که حجم بالایی از داده‌ها را منتقل و مدیریت می‌کند. این شبکه برای پردازش برنامه‌هایی که نیاز به عملکرد شبکه‌ای بالایی دارد به کار می رود. Micrisoft SQL Server 2005 که از آداپتور ارتباط مجازی بهره می‌برد، نمونه‌ای از شبکه منطقه‌ای سیستمی است.

شبکه متروپولیتن منطقه‌ای

این شبکه از LAN و پردیس بزرگتر بوده و از WAN کوچکتر است. این شبکه برای ارتباط میان کامپیوترها در یک منطقه شهری با فاصله‌های زیاد از طریق یک مسیر مشترک ارتباطی، ایجاد می‌شود. شبکه‌سازی‌های شهری یا شبکه‌سازی میان ساختمان‌های یک منطقه شهری و شهرک، شبکه‌سازی در شهرهای بزرگ و … از جمله نمونه‌های این نوع شبکه کامپیوتری است.

شبکه منطقه ذخیره‌سازی یا SAN

این شبکه گروهی از دستگاه‌های ذخیره‌سازی را به چند سرور متصل می‌کند و سرعت بالایی دارد. این شبکه به LAN و WAN بستگی ندارد. این شبکه دسترسی به ذخیره‌سازی داده را در سطح بلوک‌ها فراهم می‌کند و منابع ذخیره‌سازی را از یک شبکه معمولی به یک شبکه پرقدرت و سریع انتقال می‌دهد. نمونه‌هایی از این شبکه مجموعه‌ای از دیسک‌هایی است که توسط چند سرور به هم متصل می‌شوند.

شبکه محلی نوری غیرفعال یا POLAN

این شبکه جایگزینی است برای شبکه LAN که از جداکننده‌های نوری برای تقسیم سیگنال نوری از یک رشته فیبر نوری به سیگنال‌های متعدد برای کاربران و دستگاه‌های مختلف استفاده می‌کند. در یک کلام، POLAN تبدیل LAN یک نقطه‌ای به چند نقطه است.

شبکه خصوصی مجازی یا VPN

این شبکه، برای ایجاد یک شبکه خصوصی در سراسر اینترنت کاربرد دارد و کاربر از طریق آن می‌تواند داده‌های کامپیوتری را ارسال و دریافت کند و در حقیقت مانند خصوصی‌سازی شبکه گسترده اینترنت است. این شبکه، اتصالات امن محافظت شده‌ای را برای کاربر فراهم می‌کند.

شبکه محلی خانگی

ممکن است در بسیاری از خانه‌ها بیش از یک کامپیوتر تحت استفاده قرار گیرد، فلذا برای اتصال این کامیپوترها و دیگر دستگاه‌های جانبی، می‌توان از شبکه خانگی که مشابه شبکه محلی LAN است بهره برد. این شبکه، اشتراک‌گذاری منابع و فایل‌ها، برنامه‌ها و داده‌ها را ممکن می‌سازد و شامل اتصالات کابلی و بی‌سیم است.

شبکه‌های ابری AWS

این شبکه به لحاظ مفهومی، نوعی شبکه WAN است که زیرساخت‌های آن مبتنی بر سرویس ابر، ارائه می‌گردد. برخی یا تمام قابلیت‌ها و منابع شبکه در یک پلتفرم ابری عمومی یا خصوصی، مدیریت می‌شوند و در صورت تقاضا، در دسترس کاربر شبکه قرار می‌گیرند. مسیریاب‌های مجازی، فایروال‌ها، پهنای باند، نرم افزارهای مدیریت شبکه، و سایر ابزارها و عملکردهای موجود، از جمله منابع موجود در رایانش ابری است.

شبکه خصوصی سازمانی

این شبکه بیشتر برای کاربردهای حرفه‌ای در مشاغل و سازمان‌های مختلف کاربرد دارد و اتصالات امنی را در مکان‌های مختلف برای اشتراک‌گذاری داده‌ها و منابع رایانه‌ای به وجود می‌آورد.

انواع شبکه سازمانی

آیا می دانید، شبکه سازمانی به خودی خود شامل چند نوع شبکه است؟ آیا می دانید انواع و زیرمجموعه این شبکه چیست؟
بنابر اندازه و الزامات سازمان، سه نوع شبکه در زیرمجموعه شبکه خصوصی سازمانی وجود دارد که در ادامه توضیح می دهیم.

شبکه محلی LAN

یک سیستم به هم پیوسته است که از نظر اندازه و مکانی، محدود بوده و کامپیوترها و دستگاه‌های موجود در یک دفتر یا ساختمان را به یکدیگر متصل می‌کند. این شبکه بیشتر در شرکت‌های کوچک استفاده می‌شود.

شبکه گسترده WAN

شبکه سازمانی که از لحاظ مکانی و جغرافیایی، شهرها، ساختمان‌های مختلف و حتی کشورها را در بر می‌گیرد. این شبکه برای انتقال داده‌های یک شرکت یا سازمان در وسعت جهانی از مسیرهای امن و قابل اعتماد ساختاربندی می‌شود. SD-WAN یک نرم افزار تعریف شده برای معماری WAN مجازی است که توسط نرم‌افزارهای مشخصی مدیریت می‌شود و اتصالات انعطاف‌پذیرتر و قابل اعتمادتری را ارائه می‌کند و می‌توان آن‌ها را در سطح برنامه‌های نرم افزاری، بدون به خطر انداختن امنیت شبکه و اطلاعات، تنظیم نمود.

شبکه ارائه دهنده خدمات

شبکه‌های خدماتی در شبکه‌های سازمانی، برای مشتریان و مراجعین، طراحی می‌شود و امکان اجاره ظرفیت و عملکرد شبکه را برای آن‌ها فراهم می‌کند. ارائه‌دهندگان خدمات شبکه‌ای متشکل از شبکه‌های مخابراتی، حامل‌های داده، ارائه‌دهندگان ارتباطات بی‌سیم، ارائه‌دهندگان خدمات اینترنت و اپراتورهای تلویزیون‌های کابلی و … هستند که دسترسی به اینترنت پر سرعت را ممکن می‌سازند.

تفاوت بین شبکه‌های عمومی و خصوصی چیست؟

شبکه‌های عمومی اغلب توسط کسب‌وکارها و سایر مناطق عمومی ارائه می‌شوند و هدف آن‌ها معمولا اتصال اینترنت است.. برخی از شبکه‌های Wi-Fi عمومی قبل از برقراری اتصال به رمز عبور نیاز دارند؛ اما برخی از آن‌ها بدون هیچ رمزی قابل دسترسی هستند و بدون احراز هویت می‌توان به آن‌ها متصل شد. از سوی دیگر شبکه‌های خصوصی برای جلوگیری از اتصالات ناخواسته و غیرمجاز یک‌سری تدابیر امنیتی دارند که آن‌ها را نسبت به شبکه‌های عمومی امن‌تر می‌کند. این شبکه‌ها اغلب برای وای‌فای خانگی‌، تجاری، مدارس یا هات‌اسپات تلفن همراه مورد استفاده قرار می‌گیرند.

جمع‌بندی

با توجه به آنچه در این نوشتار طرح گردید، شما به مفهوم پایه و بنیادین و تعاریف ساده شبکه‌های کامپیوتری چیست و انواع آن آشنا شدید. این تنها مقدمه‌ای بود برای درک سایر الزامات و مفاهیم مطرح در باب شبکه کامیپوتری. اکنون زمان آن رسیده که بدانید کاربرد هر نوع شبکه چیست؟ الزامات و ساختار هر نوع شبکه چیست و چگونه می توان از شبکه کامپیوتری بهره برد.

در مقالات بعدی، برای دسترسی به اینگونه اطلاعات، با ما همراه باشید.