هرچه که کسب و کارها و سازمان‌های بیشتری به اینترنت وابسته می‌شوند، نیاز به مدیریت داده‌ها و انتقال آنها به کاربران نهایی بیشتر می‌شود. مراکز داده سرورها و سایر سخت‌افزارهای محاسباتی مثل روترها، سوئیچ‌ها، کابل‌ها، فایروال‌ها و غیره را در خود جای می‌دهند. از طرفی خانه محاسبات ابری هستند و مسئولیت میزبانی وب سایت‌ها، مدیریت ایمیل‌ها و خدمات پیام‌رسانی فوری را بر عهده دارند و خدمات شبکه، پشتیبان‌گیری از داده‌ها و بازیابی آنها را ارائه می‌کنند. اما چطور باید این مراکز را راه‌اندازی کرد؟ راه اندازی دیتاسنتر ها چه جزئیاتی دارد؟
طی چند سال گذشته شاهد افزایش اتصالات، توزیع کاربران و تمرکز عمیق‌تر روی سیستم‌های دیتاسنتری بودیم که به طور شبانه‌روزی کار می‌کردند و یک چیز را خیلی خوب فهمیدیم. اینکه دیتاسنترها هرگز نمی‌خوابند. در ادامه این مقاله همراه ما باشید تا درباره راه اندازی دیتاسنتر ها مفصل صحبت کنیم.
هدف از ساخت و راه‌اندازی دیتاسنتر چیست؟
دیتاسنترها را می‌توان مجموعه امکاناتی معرفی کرد که عملیات و تجهیزات آنها به اشتراک گذاشته می‌شود و برای نگهداری و پردازش داده‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. عملکرد مستمر یک شرکت به‌عنوان یک منبع اطلاعات حیاتی، وابسته به زیرساخت مرکز داده است. حتی وجود این بخش برای اهداف طرح تداوم کسب و کار سودمند است. چون عملا بستری فراهم می‌کند که با بکاپ‌گیری از داده‌ها، در مواقع اضطراری، مخصوصا موقع بازیابی از فاجعه (Recovery disaster) دسترسی به اطلاعات مهم و حیاتی را فراهم می‌کند.
هدف از ساخت یک مرکز داده، ساخت مکانی است که خدمات نیازمند دسترسی به شبکه مثل ارتباطات ایمیلی، اشتراک‌گذاری فایل‌ها، هاستینگ وب، هاستینگ اپلیکیشن، سیستم‌های استوریج پایگاه داده و غیره روی آن قرار گرفته و آنجا اجرا شود.
چهار جزء اصلی زیرساخت دیتاسنتر چیست؟
می‌توان گفت سخت افزار و نرم افزاری که در عملیات فناوری اطلاعات و مدیریت داده‌ها به‌کارگرفته می‌شوند، اساسی‌ترین اجزا دیتاسنترها هستند. اینها می‌توانند تجهیزات ذخیره‌سازی و سرور، زیرساختهای شبکه مانند سوئیچ‌ها و روترها یا عناصر امنیت اطلاعات مثل فایروال‌ها باشند.
چهار جزء اصلی زیرساخت دیتاسنتر عبارت است از:
- زیرساخت شبکه
- زیرساختهای ذخیره‌سازی
- زیرساخت ابری
- منابع محاسباتی
زیرساخت شبکه
زیرساخت شبکه شامل سخت افزارهایی مثل سوئیچ و روتر که است که از انتقال داده روی شبکه پشتیبانی می‌کنند. داده‌ها از طریق سیم‌های فیزیکی، امواج رادیویی یا حتی در فضای آزاد و از طریق هوا منتقل می‌شوند. زیرساخت شبکه حتی پشتیبانی از ذخیره‌سازی داده‌ها، خدمات احراز هویت و بسیاری از موارد دیگر را برعهده دارد.
زیرساخت ذخیره‌سازی
منظور از زیرساخت ذخیره‌سازی بخشی از راه اندازی دیتاسنتر است که اطلاعات را ذخیره و ارائه می‌کند و شامل سرورهایی است که به عملیات ذخیره‌سازی و شبکه‌های SAN اختصاص داده شده‌اند. زیرساخت ذخیره‌سازی یک دیتاسنتر شامل چند دیسک RAID است که برای بیشینه عملکرد و تحمل خطا پیکربندی شده و شامل روش کارآمدی برای مدیریت داده‌های موجود مثل سیستم مدیریت پایگاه داده است.
زیرساخت ابری
منظور از زیرساخت ابری بخشی از دیتاسنتر است که بر هاستینگ و ارائه برنامه‌ها و خدمات تمرکز دارد. زیرساخت ابری می‌تواند خدمات مختلفی از جمله زیرساخت به عنوان سرویس (IaaS)، پلتفرم به عنوان سرویس (PaaS) و نرم افزار به عنوان سرویس (SaaS) را ارائه دهد. وظیفه این زیرساخت ارائه منابع محاسباتی و خدمات موردنیاز به صورت مقرون‌به‌صرفه به مشتریانی است که نیازهای متفاوتی دارند.
در همین راستا پیشنهاد می‌کنیم بخوانید: آشنایی جامع با انواع سرویس‌های رایانش ابری + مزایا و معایب
منابع محاسباتی
منابع محاسباتی یک دیتاسنتر شامل سرورها و سایر سخت افزارها مثل دستگاه‌های شبکه و گره‌های محاسباتی است. تکنیک‌های خوشه‌بندی افزایش عملکرد و دسترسی را فراهم کرده و با ایجاد همکاری میان چند رایانه، عملکرد و قابلیت اطمینان را برقرار می‌کنند.
انواع دیتاسنترها کدام‌اند؟
انواع دیتاسنترها را بر حسب خدماتی که ارائه می‌دهند می‌توان به این چند دسته تقسیم کرد.
مراکز داده سازمانی
مراکز داده شرکتی یا سازمانی منحصرا برای پشتیبانی از نیازهای یک سازمان مورد استفاده قرار می‌گیرند. ممکن است اینها روی یک یا چند تاسیسات قرار گیرند، برق اضافی و اتصالات ارتباطی باشند و حتی ممکن است برای کنترل‌های محیطی روی طبقات مرتفع بنا شوند.
دیتاسنتر ارائه‌دهنده خدمات مدیریت شده
دیتاسنترهای خدمات مدیریت شده، وظیفه ارائه محاسبات، پشتیبانی و منابع دیگر را به مشتری برعهده دارند. اینها می‌توانند در قالب دیتاسنترهای اختصاصی خدمات ارائه دهند یا به‌نحوی در قالب راه اندازی دیتاسنتر سازمانی ارائه شوند.
دیتاسنتر اشتراکی (کولوکیشن)
دیتاسنترهای اشتراکی توسط اشخاص ثالث ارائه می‌شوند، معمولا شامل تجهیزات برق و خنک‌کننده به همراه طبقات مرتفع برای دسترسی و کنترل‌های محیطی هستند که هدف آنها ارائه تجهیزات، سرورها، فضا و پهنای باند به کسب و کارهاست.
مراکز داده ابری
مرکز داده ابری بخشی از زیرساخت ابری است که به لطف آن، سازمان‌ها بدون استقرار یک دیتاسنتر فیزیکی و راه‌اندازی تجهیزات سخت‌افزاری، از منابع محاسباتی و هاستینگ مورد نیاز برای ارائه خدمات برخوردار می‌شوند.
قدم به قدم راه‌اندازی دیتاسنتر؛ چطور یک مرکز داده راه‌اندازی کنیم؟
برای راه اندازی دیتاسنتر مراحل زیر باید قدم به قدم برداشته شوند:
فاز اول راه اندازی دیتاسنتر: ارزیابی
اولین سوالی که قبل از شروع کل فرآیند باید به آن پاسخ داد این است که آیا امکان ساخت دیتاسنتر به‌صورت built-to-suit (با ویژگی‌هایی متناسب با نیازهای کاربر) وجود دارد یا خیر. مثلا برخلاف یک مرکز داده اشتراکی که در آن می‌توان نیازمندی‌های پویا را مدیریت کرد، یک مرکز داده اختصاصی باید مطابق با برنامه‌های تجاری بلندمدت شرکت تنظیم شود. انتخاب موقعیت دیتاسنتر بعد از نهایی‌سازی اهداف مشتری و پروژه صورت می‌گیرد.
موقع بررسی سایت دیتاسنتر، توجه به فاکتورهای زیر بی‌اندازه ضروری است:
- دسترسی زمین و قابلیت اجرای منطقه‌بندی
- آزمایش خاک
- ساختمان‌های موجود در داخل و اطراف ملک
- توپوگرافی
- منبع تغذیه برق
- تامین آب
- اتصالات فیبري
- امکان ارائه خدمات به پرسنل
- حادثه‌خیز بودن منطقه
فاز دوم راه اندازی دیتاسنتر: برنامه‌ریزی
مرحله برنامه‌ریزی را می‌توان همزمان با فرآیندهای طراحی و انتخاب سایت دیتاسنتر انجام داد. پارامترهای متعددی در مورد کارایی مصرف انرژی (PUE)، افزونگی N یا N+1، موارد استفاده مورد نظر، انرژی‌های تجدیدپذیر، امنیت، کارکنان و مجوزهای لازم تعیین می‌شوند.
توسعه‌دهندگان در مرحله برنامه‌ریزی اشتباهات رایجی مرتکب می‌شوند که برخی از آنها عبارت‌اند از:
- توجه و تمرکز ویژه روی هزینههای عملیاتی (CAPEX) به‌جای هزینه کل مالکیت (TCO)
- تخمین ضعیف برآورد هزینه ساخت
- طراحی بیش از حد پیچیده با قابلیت اطمینان کم
- بی‌توجهی به اثرات طراحی‌های زمان‌بر
فاز سوم راه اندازی دیتاسنتر: طراحی
در این مرحله به پرسش‌های مربوط به قابلیت حیات دیتاسنتر پاسخ داده می‌شود. سوالاتی همچون گواهینامه پایداری، تراکم رک‌ها، تعداد طبقات و موارد دیگر باید پاسخ داده شود. دقت کنید که فرایند طراحی باید تا حد امکان ساده و در عین حال استاندارد باشد. بسته به اینکه دیتاسنتر را از صفر طراحی می‌کنید یا به طراحی‌های آماده رضایت می‌دهید، ممکن است در این مرحله نیاز باشد از متخصصان این حوزه یعنی تیم‌های برق و مکانیک و معماری همزمان کمک بگیرید.
فاز چهارم راه اندازی دیتاسنتر: ساخت و راه اندازی
راه اندازی دیتاسنتر عملا از این مرحله شروع می‌شود. شرکا و پیمانکاران به منظور اجرای طرح‌های تکمیل‌شده با هم همکاری می‌کنند و یک جدول زمانی قابل توجیه برای هزینه سرمایه‌ای به‌دست می‌آید. بسته به پیچیدگی طراحی مرکزداده، پیاده‌سازی طراحی ممکن است بین چند ماه تا ۲ سال طول بکشد.
فاز پنجم راه اندازی دیتاسنتر: عملیات
فاز عملیات زمانی شروع می‌شود که شما فضای دیتاسنتر را انتخاب و منابع را روی کلود مستقر کرده باشید. در این مرحله توسعه‌دهنده دیتاسنتر تلاش می‌کند در مورد استفاده و عملکرد سرورها داده‌های بلادرنگ به‌دست آورد. نتایج به‌دست آمده، بینشی درباره کارکرد سیستم‌ها با یکدیگر در اختیار توسعه‌دهنده قرار می‌دهند. چنانچه ناهماهنگی‌هایی هم وجود دارد، باید با تکرار مراحل و تخصیص زمان و منابع بیشتر برطرف شود.
فاز ششم راه اندازی دیتاسنتر: اولویت‌بندی تجزیه‌و‌تحلیل و گزارشات
برای حفظ عملکرد بهینه مرکز داده، باید یک مکانیزم تجزیه‌و‌تحلیل و گزارش‌دهی قدرتمند پیاده‌سازی شود تا از سلامت و دسترسی کامل تمام جنبه‌های حیاتی مثل برق، شبکه، امنیت و سیستم خنک‌کننده کارآمد اطمینان حاصل شود. حتی می‌توان تجزیه‌و‌تحلیل و تشخیص تهدید را ترکیب کرد تا از دیتاسنتر در برابر حملات سایبری متداول مثل DDoS، بدافزار، فیشینگ و باج افزار مراقبت شود.
بررسی هزینه کلی راه اندازی دیتاسنتر
بعد از آنکه تمامی ملاحظات مراحل قبلی را در نظر گرفتید، می‌توانید هزینه کلی راه‌اندازی دیتاسنتر را ارزیابی کنید. این هزینه تا قدر زیادی به نوع دیتاسنتری که انتخاب می‌کنید بستگی دارد. بالفرض اگر قصد راه اندازی دیتاسنتر سازمانی را دارید، باید نیازهای فعلی و آتی کسب و کار را در نظر بگیرید. البته، مراکز داده اشتراکی و خدمات مدیریت‌شده طوری طراحی می‌شوند که با انعطاف‌پذیری بیشتر، نیازهای کسب و کار و کاربران نهایی را در هر زمانی برآورده کنند.
کسب‌وکارهایی که دیتاسنتر اشتراکی را انتخاب می‌کنند، باید هزینههای پنهان مثل هزینه اتصال متقابل، هزینههای اضافی شبکه و کنترل از راه دور را در نظر بگیرند. این مولفه‌های هزینه قیمت را به‌طرز قابل توجهی افزایش می‌دهند. از طرفی سطح خدماتی که دیتاسنتر ارائه می‌کند نیز بر قیمت‌گذاری تاثیر می‌گذارد.
دیتاسنتر مدرن چیست و چه فرقی با مرکز داده معمولی دارد؟
دیتاسنترهای مدرن از اولین روزهای محاسبات، همان موقعی که رایانه‌ها به‌شدت گران و کند بودند، تکامل یافتند. اکنون در عصری زندگی می‌کنیم که اینترنت پرسرعت تقریبا همه‌جا در دسترس است و باعث شده کسب‌وکارها به فکر راه‌اندازی وب‌سایت و برنامه‌های تحت وب بیافتند. چراکه هم باعث صرفه‌جویی در هزینههای سخت‌افزاری می‌شود و هم انعطاف‌پذیری بیشتری نسبت به گزینه‌های هاستینگ قديمی ارائه می‌دهد. اما همه ارائه‌دهندگان دیتاسنتر شبیه هم نیستند. برخی از آنها خدمات بهتر را با قیمت کمتری نسبت به سایرین ارائه می‌کنند. برای مثال در راه اندازی دیتاسنتر مدرن خدمات زیر حتما ارائه می‌شود:
- افزونگی جغرافیایی: این یعنی مهم نیست قطعی در کدام بخش رخ دهد؛ در هر صورت می‌توان از یک موقعیت فیزیکی دیگر به برنامه دسترسی داشت.
- دسترسی‌پذیری بالا: این یعنی اگر دیتاسنتر درست ساخته شود، هیچ تایم افت و قطعی در دسترسی به برنامه وجود ندارد؛ حتی زمانی که سرورها برای تعمیر و نگهداری موقتا از کار می‌افتند.
- تأخیر کم: این ویژگی به سرعت پاسخ سایت موقع درخواست داده یا تعامل با آن برای کاربران اشاره دارد.
- مقیاس‌پذیری بالا: قابلیت مقیاس‌پذیری دست سیستم را برای گسترش و پاسخ‌دهی به درخواست‌های بیشتر فراهم می‌کند.
نکاتی برای راه‌اندازی یک مرکز داده مدرن
اگر همین حالا یک دیتاسنتر قدیمی دارید که سرعت کمی دارد و فضای زیادی را اشغال می‌کند، وقتش رسیده که آن را با یک دیتاسنتر مدرن و کارآمد جایگزین کنید. دیتاسنترهای مدرن تا حد خوبی در هزینه‌ها صرفه‌جویی می‌کنند، کارایی را بهبود می‌بخشند و ریسپانسیو‌ترند. در ادامه نکاتی برای راه اندازی یک دیتاسنتر مدرن آمده که پیشنهاد می‌کنیم از دست ندهید.
انتخاب یک طراحی مدولار
مزیت طراحی ماژولار موقع راه اندازی دیتاسنتر، انعطاف‌پذیری و سادگی بیشتر است. کسب و کارها معمولا موقع حذف یا اضافه‌کردن اجزاء سازنده دیتاسنتر، با مشکلات بزرگی روبرو می‌شوند که تنها راه جلوگیری از آنها، راه اندازی یک مرکز داده مدولار است. دیتاسنتر که با وجود پیشرفت تکنولوژی، همواره با چارچوب‌های مختلف سازگار باشد و منابع بر اساس تقاضا به اشتراک گذاشته شوند.
زیرساخت مرکز داده همگرا
دیتاسنترهای مدرن برای صرفه‌جویی در منابع و هزینه‌ها، از زیرساختهای همگرا استفاده می‌کنند. آرایه‌های ذخیره‌سازی مشترک و متمرکز که از طریق اینترنت پرسرعت به هم وصل می‌شوند و در بهترین حالت، به جای آنکه چندین دستگاه محاسباتی و ذخیره‌سازی اختصاصی وجود داشته باشد، کل عملکردها روی یک دستگاه ادغام می‌گردند. دیگر با تغییر نیازهای کاربر، نیازی به افزودن یا حذف تجهیزات شبکه نیست و سیستم به مراتب مقیاس‌پذیرتر می‌شود.
پذیرش نرم افزارهای توزیع شده با سخت‌افزارهای کم هزینه
دورانی که سازمان‌ها روی سخت‌افزار گران‌قیمت و نیازمند نگهداری و ارتقا سرمایه‌گذاری می‌کردند، گذشته است. دیتاسنترهای مدرن امروزی از سخت افزارهایی بهره می‌برند که ارائه‌دهندگان ابری ارائه می‌کنند. کاربران می‌توانند از کل ظرفیت این دیتاسنترها بهره‌مند شوند و حتی مقیاس‌پذیری هم هزینه چندانی برای سازمان نخواهد داشت.
در نظر گرفتن نیازهای کاربر نهایی
مراکز داده امروزی به گونه ای طراحی شده اند که انعطاف پذیرتر و قابل اعتمادتر باشند. این به معنای تامین نیازهای کاربران نهایی با نیازهای مختلف است. چون اندپوینت‌ها باید بتوانند از هرکجا و با هر دستگاهی به داده‌ها، دسکتاپ‌ها و برنامه‌های مختلف دسترسی داشته باشند. سازمان‌ها با سرمایه‌گذاری روی راه اندازی دیتاسنتر مدرن، انواع مختلف حجم کاری مورد نیاز کاربران را برآورده می‌کنند.
استفاده از محیط‌های ابری ترکیبی
محیط‌های ابری ترکیبی (هیبریدی) که تیم دیتاسنتر مدرن مدیریت می‌کنند، زمینه کنترل بهتر منابع و بهبود امنیت و عملکرد سازمان را فراهم می‌آورند. علاوه بر یک ابر عمومی که برای اجرای کارآمد برنامه‌های کاربردی مهم در اختیار سازمان قرار می‌گیرد، ابرهای خصوصی را می‌توان به صورت داخلی راه اندازی و مدیریت کرد تا چندین تیم مختلف به منابع مشترک دسترسی داشته باشند.
تداوم خدمات
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های مراکز داده ارائه دسترسی تقریبا ۱۰۰ درصدی است. به‌جای آنکه کل زمان و انرژی خود را صرفه بهترین استراتژی‌های دیزستر ریکاوری کند. توزیع برنامه‌ها روی چند سایت عملکرد دیتاسنتر را بهبود می‌بخشد و این دقیقا همان مدلی است که فیسبوک، آمازون و گوگل به‌کار برده و اکنون به موفقیت چشم‌گیر دست یافته‌اند.
بزرگترین خطرات امنیتی در مورد مراکز داده چیست؟
متأسفانه در مرحله راه اندازی دیتاسنتر خطرات بسیاری وجود دارند که نباید نادیده گرفته شوند. اگر اقدامات احتیاطی مناسب در جهت مقابله با این خطرات انجام شود، می‌توان این خطرات را تا حد زیادی کاهش داد:
- خرابی برنامه: خرابی برنامه یکی از مشکلات بزرگ برای وب‌سایت‌هایی مثل فروشگاه‌های آنلاین است که نمی‌توانند ازکارافتادگی سیستم را مدیریت کنند. دسترسی‌پذیری بالا در این شرایط فوق‌العاده حائز اهمیت است.
- قطعی و خاموشی: این یکی دیگر از مشکلات رایج دیتاسنترهاست که انتظار می‌رود مدیریت مرکز داده با دقت در مرحله طراحی و اطمینان از دسترسی‌پذیری، اهداف برنامه را برآورده کند.
- سرقت: مراکز داده گنجینه‌ای برای مجرمان سایبری محسوب می‌شوند که درصدد سرقت داده‌های حساس هستند. هر روزه شمار بسیاری از شرکت‌ها با داده‌های ارزشمند مثل بانک‌ها و ISP ها، هدف مهاجمان سایبری قرار می‌گیرند و انتظار می‌رود طراحی مرکز داده ظرفیت مقابله با این حوادث را داشته باشد.
- از دست رفتن داده: این یکی دیگر از مسائل جدی است که نه تنها به پشتیبان‌گیری، بلکه به سطح مناسبی از افزونگی نیاز دارد.
- تهدیدات امنیتی: تهدیدات امنیتی از آلودگی به بدافزار یا ویروس گرفته تا حملات DDoS، سیستم‌های تشخیص نفوذ (IDS) و موارد دیگر باید در نظر گرفته شوند.
- عوامل محیطی: موقعیت مرکز داده و میزان مصرف انرژی توسط آن یکی دیگر از خطرات بزرگی است که بی‌توجهی به آن مشکلات زیادی به همراه خواهد داشت.
کلام آخر
موفقیت راه اندازی دیتاسنتر در اولین وهله در گرو برنامه‌ریزی و تحقیقات کافی است. البته اینجا نقطه شروع است و در قدم‌های بعدی فازهای طراحی و اجرا آغاز می‌شوند که اهمیت آنها کمتر از فاز برنامه‌ریزی نیست. در نگاه کلی فرایند راه اندازی مرکز داده یک فرایند کاملا تخصصی نیازمند هنر و دانش کارشناسان فناوری اطلاعات، تیم‌های امنیت سایبری، طراحان و مهندسان است. پیشنهاد می‌کنیم قبل از تصمیم حتما با شرکت‌های طراحی دیتاسنتر معتبر مشورت کنید و از دانش آنها هم در زمینه انتخاب نوع دیتاسنتر و هم راه اندازی آن کمک بگیرید.
شما چه اطلاعاتی درباره راه اندازی دیتاسنتر دارید؟ تابه‌حال شخصا تجربه راه اندازی مرکز داده را داشتید؟ چه نکات بیشتری درباره آن می‌دانید؟ خواهشمندیم دانسته‌های خود را با ما در میان بگذارید.
دیدگاهتان را بنویسید